ταὐτὸ τοῦτο καὶ πρὸς τὰς τῶν ἀνθρώπων ὁμιλίας καὶ πρὸς τὰς τῶν πραγμάτων· πάντα γὰρ στέργομεν τὰ πρῶτα μᾶλ λον. Διὸ δεῖ τοῖς νέοις πάντα ποιεῖν ξένα τὰ φαῦλα, μάλιστα δ ̓ αὐτῶν ὅσα ἔχει ἢ μοχθηρίαν ἢ δυσμένειαν. Διελθόντων δὲ τῶν πέντε ἐτῶν, τὰ δύο μέχρι τῶν ἑπτὰ δεῖ θεωροὺς ἤδη γίνεσθαι τῶν μαθήσεων, ἃς δεήσει μανθάνειν αὐτούς.

11. Δύο δ ̓ εἰσὶν ἡλικίαι, πρὸς ἃς ἀναγκαῖον διῃρῆ σθαι τὴν παιδείαν μετὰ τὴν ἀπὸ τῶν ἑπτὰ μέχρι ἥβης, καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἀφ' ἥβης μέχρι τῶν ἑνὸς καὶ εἴκοσιν ἐτῶν· οἱ γὰρ ταῖς ἑβδομάσι διαιροῦντες τὰς ἡλικίας ὡς ἐπιτοπολὺ λέγουσιν οὐ καλῶς. Δεῖ δὲ τῇ διαιρέσει τῆς φύσεως ἐπακολουθεῖν· πᾶσα γὰρ τέχνη καὶ παιδεία τὸ προσλεῖπον βούλεται τῆς φύσεως ἀναπληροῦν. Πρῶτον μὲν οὖν σκεπτέον εἰ ποιητέον τάξιν τινὰ περὶ τοὺς παῖδας· ἔπειτα πότερον συμφέρει κοινῇ ποιεῖσθαι τὴν ἐπιμέλειαν αὐτῶν, ἢ κατ ̓ ἴδιον τρόπον, ὃ γίνεται καὶ νῦν ἐν ταῖς πλείσταις τῶν πόλεων· τρίτον δὲ, ποίαν τινὰ δεῖ ταύτην εἶναι 4.

8

* Post πραγμάτων, leg. χρήσεις, Vet. int.

auctor. * Εν, 1857, 1858, L. 81. 21, Pal. 160.

Cor. è Vet. int.

Δυσχέρειαν, Cor. sine

ans. On se trompe souvent quand on ne veut compter la vie que par périodes septénaires. Il faut bien plutôt suivre pour cette division la marche même de la nature; les arts et l'éducation ont uniquement pour but de combler ses lacunes.

Voyons donc en premier lieu s'il convient d'imposer une règle à l'enfance. Nous verrons ensuite s'il vaut mieux que l'éducation soit mise aux frais de l'État, laissée aux familles comme dans la plupart des gouvernements, et nous dirons enfin sur quels objets elle doit porter.

1E6doμáo. Voir plus haut, même livre, chap. xiv, S 11.

ΤΟ Ε ́.

(Κοινῶς τὸ η ́.)

1

Ι. 1. ὅτι μὲν οὖν τῷ νομοθέτῃ μάλιστα πραγματευ I. τέον περὶ τὴν τῶν νέων παιδείαν, οὐδεὶς ἂν ἀμφισβητή σειε· καὶ γὰρ ἐν ταῖς πόλεσιν οὐ γινόμενον τοῦτο βλάπτει τὰς πολιτείας. Δεῖ γὰρ πρὸς ἑκάστην πολιτεύεσθαι· τὸ γάρ ἦθος τῆς πολιτείας ἑκάστης τὸ οἰκεῖον καὶ φυλάττειν εἴωθε τὴν πολιτείαν καὶ καθίστησιν ἐξ ἀρχῆς· οἷον τὸ μὲν δημοκρατικὸν δημοκρατίαν, τὸ δ ̓ ὀλιγαρχικὸν ὅλι γαρχίαν· ἀεὶ δὲ τὸ βέλτιστον ἦθος βελτίονος αἴτιον πολιτείας.

2. ἔτι δὲ πρὸς πάσας δυνάμεις καὶ τέχνας ἐστὶν ἃ δεῖ προπαιδεύεσθαι, καὶ προεθίζεσθαι πρὸς τὰς ἑκάστων

a

b · Παίδευσιν, Sch. Cor. sine auctor.

* Ον. Cette conjonction, qui rattache de si près cette phrase à la précédente, indique assez que la division en livres n'est pas venue

Δὲ pro γὰρ, Vet int.

de l'auteur lui-même (Voir le commencement du livre II, du livre VII (5) et du livre VIII (6).)

Diotogène, philosophe pythago

LIVRE V.

(Ordinairement placé le huitième.)

De l'éducation : son importance; objets qu'elle doit embrasser. De la gymnastique. — De la musique dans l'éducation.

On ne saurait donc nier que l'éducation ne doive être l'un des objets principaux des soins du législateur. Partout où l'éducation a été négligée, l'État en a reçu une atteinte funeste. C'est que les lois doivent toujours être en rapport avec le principe de la constitution, et que les mœurs seules assurent le maintien de l'État, de même qu'elles en ont déterminé la forme première. Des mœurs démocratiques conservent la démocratie; oligarchiques, elles conservent l'oligarchie; et plus les mœurs sont pures, plus l'État est affermi.

Toutes les sciences, tous les arts exigent pour qu'on y réussisse des notions préalables, des apprentissages antérieurs. Il en est de même pour l'exercice de la vertu. Comme l'État tout entier n'a qu'un seul et même

« Τίς οὖν

ricien, à peu près contemporain mo 141, pag. 441.) : d'Aristote, dit, dans un fragment «ἀρχὰ πολιτείας ἁπάσης ; νεών τρο que nous a conservé Stobée (Ser «á.»

ἐργασίας· ὥστε δῆλον ὅτι καὶ πρὸς τὰς τῆς ἀρετῆς πρά ξεις. Επεὶ δ' ἓν τὸ τέλος τῇ πόλει πάσῃ, φανερὸν ὅτι καὶ τὴν παιδείαν μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἀναγκαῖον εἶναι πάντων· καὶ ταύτης τὴν ἐπιμέλειαν εἶναι κοινὴνα καὶ μὴ κατ' ἰδίαν, ὃν τρόπον νῦν ἕκαστος ἐπιμελεῖται τῶν αὐτοῦ τέκνων, ἰδίᾳ τε καὶ μάθησιν ἰδίαν, ἣν ἂν δόξῃ, διδάσκων. Δεῖ δὲ τῶν κοινῶν κοινῇ ν ποιεῖσθαι καὶ τὴν ἄσκησιν. Ἁμα δ' οὐδὲ χρὴ νομίζειν αὐτὸν αὐτοῦ τινα εἶναι τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ πάντας τῆς πόλεως· μόριονὰ γὰρ ἕκαστος τῆς πόλεως· ἡ δ ̓ ἐπιμέλεια πέφυκεν ἑκάστου μορίου βλέπειν πρὸς τὴν τοῦ ὅλου ἐπιμέλειαν.

3. Επαινέσειε δ ̓ ἄν τις καὶ τοῦτο ° Λακεδαιμονίους 2. καὶ γὰρ πλείστην ποιοῦνται σπουδὴν περὶ τοὺς παῖδας καὶ κοινῇ ταύτην. ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας, καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερον. Τίς 5 δ ̓ ἐστὶν ἡ παιδεία, καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν· νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων· οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν, οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον· οὐδὲ φανερὸν, πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος.

d

f

4. Εκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις,

Κοινῇ, 1857, 2025. » Κοινῶν κοινῇ, 1857, 2015, Vet. int. κοινῶν κοινὴν, 1858, 2013; cæteri sine κοινῇ aut κοινὴν, G. Tauch. Αὑτῷ pro αὑτοῦ, 2023. αὐτῶν τινα αὑτῷ εἶναι, Vet. int. ut videtur. Μόριον ( ) πόλεως om. 2023. * Κατὰ τοῦτο, Cor. auctore Sylb.

Τον ante βίον om. 2023.

1 Αὐτὸν αὑτοῦ. C'est la le prin cipe fondamental des gouverne