ledge of your Grace's pleasure. The Datary hath clean forsaken the Court, and will serve no longer but only God and his Cure. The Cardinal Campegius continueth in Rome sore vexed with the Gout; The Cardinals Pisane, Triuulcis, Ursine, Gadis, and Cesis, remaineth for Hostages. The Cardinals Monte, Sanctorum Quatuor, Ridulph, Ravenna, and Perusino, be with the Pope; the rest abides absent. Our Lord Jesus preserve your Grace. At Aste, the 10th day of January. Your most humble Beadsman W. KNIGHT. VI. Gregory Cassali's Letter about the Method in which the Pope desired the Divorce should be managed. Taken from a Copy written by Cardinal Wolsey's Secretary. (Cotton Libr. Vitel. B. 10.) Orvieto, the 13th of January. HERI et hodie ad multam diem sum alloquutus Sanctum Dominum nostrum de mittendo legato, insequens ordinem a Reverendissimo Domino Eboracen. suis literis 27 Decemb. mihi præscriptum. Pontifex ostendit se cupidissimum satisfaciendi Regiæ Excellentiæ, cui omnia se debere fatetur et nunc habuit mecum longum de hac re colloquium, ut inveniatur modus omnia, bene, firme et secure faciendi, quo facto et tueri possit; ideoq; consulere voluit judicium Cardinalis Sanctorum. Quatuor et Symonettæ, qui excellentior et Doctior Auditor Rotæ est, cum quibus sub sigillo Confessionis egit, ut ex eorum consilio inveniatur modus, ad moram tollendam, et causam secure peragendam: Atq; ita Pontifex cum illis, in hoc quod sequitur, se revolvit, . videturq; optimus, verus et securus modus, et me rogavit, ut nullo pacto dicam hoc obtinuisse ab ejus Sanctitate sicuti revera obtinui, nam Cæsariani eum statum pro suspecto allegarent, sed quod dicam me habuisse a Cardinali Sanctorum Quatuor, et a dicto Auditore. Dicunt quod Rex deberet committere istic causam Cardinali, ratione Commissionis quam attulit Secretarius, vel propria Authoritate Legationis, quod facere potest; et ubi causa fuerit commissa, si Rex conscientiam suam persentiat coram Deo exoneratam, et quod recte possit facere quod quærit, quia nullus Doctor in mundo est, qui de hac re melius decernere possit quam ipse Rex, itaq; si in hoc se resolverit, ut Pontifex credit, statim causam committat, aliam Uxorem ducat, litem sequatur, mittatur publice pro Legato, qui Consistorialiter mittetur, ita enim maxime expediret nam Cardinalis Sanctorum Quatuor et Symonetta dicunt hoc certum esse, quod si Regina citetur illa nihil volet respondere, nisi quod protestabitur locum et judices suspectos esse, et Cæsariani petent a Pontifice per viam Signaturæ, justitiæ Inhibitionem, qua Rex aliam nullam possit Uxorem capere, et si capiat proles non sit legitima donec causa non definiatur, et petent Commissionem qua Causa audiatur in Curia; de Inhibitione vero Pontifex non potest negare, neq; et Commissionem nisi injustitia et mera vis inferatur, adversus quam omnis mundus exclamaret. Quod si Rex aliam Uxorem ceperit hoc non possunt petere, et si petant, negabit Pontifex quod jure possit, nec aliud dicere poterunt vel allegare, nisi quod Cardinalis Eboracen. et Cardinalis mittendus et locus sit suspectus, et petere quod Causa videatur hic, in quo si deducatur, statim feretur sententia quam Pontifex maturabit, non servatis terminis propter momentum negotii et alias rationes, quas sciet Pontifex adducere, et ita hic obtinebuntur sententiæ quæ per totum Orbem approbabuntur, quibus nullus Hispanus aut Germanus poterit contradicere, et mittentur in Angliam declarandæ per Cardinales prout Rex voluerit, et hoc etiam non obstante Pontifex mittet Cardinalem. Tandem hic est modus rebus omnibus secure medendi, ad quem sequendum vos Pontifex hortatur, et rogat ut nihil dicatur quod ab eo procedat. Iste modus non videtur inutilis, quia hic Auditor asserit, non aliter esse faciendum si bene volumus; et quia Reverendissimus Cardinalis Do minus Eboracen. instat pro_celeritate, interim accersiri poterit qualiscunq; Legatus Rex voluerit, et magis satisfiet vulgo in mittendo Legato, veluti ad definiendam causam, et hic etiam ut dixi omnia fient quæ super id Rex petierit. Præterea Pontifex, id quod fecit ut me resolverem ad has literas scribendum, contentus est mittere quemcunq; Cardinalem ego petiero, sed ait oportere ut aliquis mittatur habilis, id est Doctor in Jure, vel in Theologia, qui sunt isti Campegius, Cæsarinus, Senensis, Cæsis, Araceli, Monte, qui senex est et immobilis; Cæsis in obsidem ivit Neapolim, Cæsarinus Episcopatum habet in Hispania, Araceli podagra laborat et Frater est, Senensis est Imperialis et non valde prudens, Campegius esset maxime ad propositum, sed Romæ est locum tenens Pontificis, unde non posset discedere, continuantibus discordiis inter Germanos et Hispanos, neq; auderet egredi a castro; sed hoc periculum et dubium brevi expedietur, nam intra octo dies Cæsariani cogentur sibi consulere ut eant in Regnum, si Dominus Lautrek eo progrediatur, vel ibunt Senas per iter Florentiæ, et tunc Campegius poterit exire, et si Rex ita jusserit statim accingetur itineri. Pontifex jussit ut scribam, quod nunquam ingenio aut studio deerit in excogitando ut adimpleat desiderium et voluntatem Regis, et quod solum ista proponit pro meliori securitate, ne ista fiant quæ postea referri debeant, quod pareret dilationem et difficultatem, et quantum ego possim conjicere Pontifex exoptat satisfacere Regiæ voluntati. Pontifex denuo replicavit quod se totum rejicit in Brachia Regiæ Majestatis, et quod certus est quod Cæsar nunquam hoc illi ignoscet, et quod ex hac occasione vocabit eum ad Concilium, vel nihil aliud quæret nisi ut eum omni statu et vita privet; et dicta Sanctitas parvam spem habet in Gallis, nisi quantum operabitur per Regiam Majestatem et Reverendissimum Dominum Eboracen. Ad quad Respondi, illum ex præteritis et præsentibus posse judicare futura. Tandem affirmo, quod si semel tollatur Cæsarianorum metus, poteritis ex arbitrio vestro disponere de sede Apostolica. Cardinalis Campegius ad Pontificem scripsit, quod sunt tres dies ex quo frater Generalis communicaverat secum negotium Regiæ Majestatis, et quod dixerat ut ad ejus Sanctitatem scriberet, ut omnino faceret aliquam Inhibitionem ne causa istic tractaretur. Ad quod Pontifex non respondit, sed respondebit, se nihil de eo posse facere, quia non pendet causa. VII. A Duplicate. The King's Letter to the College of Cardinals; from which it appears how much they favoured his Cause. (Cotton Libr. Vitel. B. 10.) Januar. 1528, ad Collegium. HENRICUS REX, Reverendissimis in Christo Patribus Dominis Episcopis Patribus et Diaconis S. R. E. Cardinalibus et Amicis nostris Charissimis salutem. Nihil unquam tam grande esse posse putavimus, quin de ista Sancta sede, vestrarumq; Reverendissimarum Dominat. summa erga nos benignitate, illud semper audacter nobis fuerimus polliciti, quod certe S. Sanctum istud Collegium, quotiens ullam nobis gratificandi occasionem oblatam habuit, cumulatissime præstitit: Cæterum benevolentiam istam vestram, et singulare in nos studium, nunc longe superavit, alacritas, quam in nostra omnium gravissima causa, juvanda ac promovenda, in publico Consistorio, amantissime omnes exhibuistis, quo certe beneficio sic Sacro isti Collegio Sanctissimæq; isti sedi adstrictos nos fatemur, ut vehementissime optemus gratiam, vel sanguine ipso, publice ac privatim Reverendissimis Dominat. vestris quoq; posse referre. Quocirca iterum eas impense rogamus, ut in suo erga nos affectu perseverare non graventur, efficiemusq; (Deo bene juvante) ut brevi perspiciant, apud gratum et memorem Principem, Sanctæq; Rom. Ecclesiæ observantissimum, sua se beneficia et officia collocasse. Interim vobis quas possumus ex animo, tum his literis, tum per Oratorem istic nostrum immortales gratias Reverendissimis vestris Dominis agimus, existimetisq; quicquid a nobis præstari queat, id suo ornamento et commodo promptissimum fu turum. VIII. A Duplicate of the Cardinal's Letter to the Pope, about the Divorce; corrected with his own hand. (Cotton Libr. Vitel. B. 10.) Febr. 10, 1528. BEATISSIME Pater, post humillimam Commendationem, et Sanctissimorum pedum oscula, doleo atq; gravissime excrucior, quod ea quæ tanta solicitudine, literis et nunciis apud Beatitudinem vestram ago, nequeam, ut unice et rerum omnium maxime vellem, prius tractare, hoc est, negotium Potentissimi Domini mei Regis, negotium inquam rectissimum, honestissimum ac sanctissimum, in quo procurando non aliter me interpono, quam in ejus Regiæ Majestatis salute tuenda, in hoc Regno conservando, in publica tranquillitate fovenda, in Apostolica Autoritate, in mea deniq; vita et anima protegenda debeo. Beatissime Pater, ad vestræ Sanctitatis genua provolutus, obsecro et obtestor, ut si me Christianum virum, si bonum Cardinalem, si S. Sancto isto Senatu dignum, si Apostolicæ sedis membrum non stupidum et inutile, si recti, justitiæq; cultorem, si fidelem Creaturam suam, si demum æternæ salutis cupidum me existimet, nunc velit mei Consilii et intercessionis rationem habere, et pientissimis hujus Regis precibus, benigne, prompteq; adnuere: quas nisi rectas, sanctas ac justas esse scirem, omne prius supplicii genus ultro subirem, quam eas promoverem, pro hisq; ego vitam meam et animam spondeo, Alioquin vereor (quod tamen ne queo tacere) ne Regia Majestas humano, divinoq; jure (quod habet ex omni Christianitate suis his actionibus adjunctum) freta, postquam viderit sedis Apostolicæ gratiam, et Christi in terris Vicarii clementiam desperatam, Cæsaris intuitu, in cujus manu neutiquam est tam Sanctos conatus reprimere, ea tunc moliatur, ea suæ causæ perquirat remedia, quæ et non solum huic Regno, sed etiam aliis Christianis Principibus, occasionem subministrarent, sedis Apostolicæ Autoritatem et Jurisdictionem imminuendi, et vilipendendi, non absq; Christianæ Reip. perturbatione: Quibus malis potest vestra Sanctitas sua autoritate et prudentia mederi. Hæc loquor ut Christianus, et ut devotissimum istius Sedis 'membrum sincere suadeo; non affectus, non Principis amor, non servitutis vinculum me impellit, sed sola rectitudine ad id adducor. Cæterum animi solicitudo non sinit plura exprimere. Vestra Sanctitas in tam justo Regis voto adnuendo, sic ejus Majestatis animum sibi devinciet et conservabit, ut non solum ipse et ego, sed omnes ejus subditi sint ad obnem occasionem, opes, vires, et sangui nem in Sanctitatis vestræ, Apostolica Sedis beneficium, libentissime profusuri Mitto ad Beatitudinem vestram hujus rei gratia, Dominum Stephanum Gardinerum, Primarium Secretissimorum Consiliorum Secretarium, mei dimidium, et quo neminem habeo cariorem; referet ille cuncta distinctius, meum pectus aperiet. Vestram igitur Sanctitatem humillime rogo, ut eum loquentem me loqui existimares, et eam fidem quam præsenti mihi haberet, illi et Domino Edwardo Foxo Regio familiari in omnibus præstare, et me a tam anxia expectatione liberare dignetur. IX. Cardinal Wolsey's Letter to Gregory Cassali, directing him to make Presents at Rome. (Cotton Libr. Vitell. B. 10.) TANTA deinde sunt, tamq; magna officia, quæ Reverendissimus Dominus Sanctorum Quatuor, tum erga Regiam Majestatem, tum erga me, nunquam non amantissime exhibuit, ut quum ea in agendis gratiis assequi conamur, id animo facilius complecti, quam exteriori ullo propensæ nostræ in eum voluntatis testimonio indicare queamus: ad nostriq; in eum summum studii et affectionis cumulum, nunc tantum accessit, quantum vix unquam possit a nobis exsolvi; licetq; de ejus Reverendissim. Dominat. ingenti VOL. I, PART II. E |