obrem ad illa prima redeamus, eaque ipsa concludamus aliquando.

27. Virtus, Virtus, inquam, C. Fanni, et tu, Q. Muci, et conciliat amicitias, et conservat: in eâ est enim convenientia rerum, in eâ stabilitas, in eâ constantia ; quæ cùm se extulit, et ostendit lumen suum, et idem aspexit agnovitque in alio, ad id se admovet, vicissimque accipit illud, quod in altero est: ex quo eorum exardescit sive amor, sive amicitia; utrumque enim dictum est ab amando: amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames, nullâ indigentiâ, nullâ utilitate quæsitâ. Quæ tamen ipsa efflorescit ex amicitiâ, etiam si tu eam minùs sequutus sis: hâc nos adolescentes benevolentiâ, senes illos L. Paullum, M. Catonem, C. Gallum, P. Nasicam, Ti. Gracchum, Scipionis nostri socerum, dileximus hæc etiam magis elucet inter æquales, ut inter me et Scipionem, L. Furium, P. Rupilium, Sp. Mummium : vicissim autem senes in adolescentium caritate acquiescimus; ut in vestrâ, ut in Q. Tuberonis: equidem etiam admodùm adolescentis, P. Rutilii, A. Virginii familiaritate delector. Quoniamque ita ratio comparata est vitæ naturæque nostræ, ut alia ætas oriatur; maximè quidem optandum est, ut cum æqualibus possis, quibus-cum, tamquam è carceribus emissus sis, cum iisdem ad calcem, ut dicitur, pervenire. Sed quoniam res humanæ fragiles caducæque sunt, semper aliqui anquirendi sunt, quos diligamus, et à quibus diligamur: caritate enim benevolentiâque sublatâ, omnis est è vitâ sublata jucunditas. Mihi quidem Scipio, quamquam est subitò ereptus, vivit tamen, semperque vivet: virtutem enim amavi illius viri, quæ exstincta non est: nec mihi soli versatur ante oculos, qui illam semper in manibus habui, sed etiam posteris erit clara et insignis: nemo umquam animo, aut spe majora suscipiet, qui sibi non illius memoriam atque imaginem proponendam putet. Equidem ex omnibus rebus, quas mihi aut fortuna, aut

natura tribuit, nihil habeo quod cum amicitiâ Scipionis possim comparare. In hâc mihi de republicâ consensus, in hâc rerum privatarum consilium; in eâdem requies plena oblectationis fuit; numquam illum ne minimâ quidem re offendi, quod quidem senserim; nihil audivi ex eo ipse, quod nollem; una domus erat, idem victus, isque communis; neque solùm militia, sed etiam peregri

nationes rusticationesque communes. Nam quid ego de studiis dicam cognoscendi semper aliquid, atque discendi, in quibus remoti ab oculis populi omne otiosum tempus contrivimus? Quarum rerum recordatio, et memoria, si unà cum illo occidisset, desiderium conjunctissimi atque amantissimi viri ferre nullo modo possem: sed nec illa exstincta sunt, alunturque potiùs, et augentur cogitatione et memoriâ: et si illis planè orbatus essem, magnum tamen afferret mihi ætas ipsa solatium; diutiùs enim jam in hoc desiderio esse non possum. Omnia autem brevia tolerabilia esse debent, etiam si magna sint. Hæc habui, de Amicitiâ quæ dicerem. Vos autem hortor, ut ita virtutem locetis, sine quâ amicitia esse non potest, ut, eâ exceptâ, nihil amicitiâ præstabilius putetis.

MSti in Coll. SS. Trin. Cant. Collatio.