Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

celui du texte picard, un peu trop large, suivi dans l'édition de La Thaumassière, ni du texte parisien un peu trop aminci, préféré par Beugnot pour la sienne. Il tient le milieu entre les deux.

Le lecteur dira sans doute que voilà bien des pages, et bien longues, pour présenter une somme de faits en définitive trèsmaigre, et qui laisse encore le personnage de Beaumanoir trèsmal éclairci. C'est tout ce que de patientes recherches ont pu jusqu'à présent fournir; et plus les documents étaient incomplets et clairsemés, plus il fallait d'espace et de peine pour en exprimer le suc. Il ne me reste qu'à dire, comme le vénérable légiste, lorsqu'arrivant à la fin de son coutumier, il jetait un dernier regard plein de doute sur la tâche qu'il sentait bien n'avoir qu'imparfaitement accomplie:

« Noz prions à tos que l'on noz en vueille tenir por escusés. »

PIÈCES JUSTIFICATIVES

1° CONCERNANT

l'Histoire de BEAUMANOIR et de sa Famille.

I.

Pierre de Remi donne à l'abbaye de Saint-Denys la dime de la terre Bernard, etc. (mars 1222)

Ego Petrus de Remin miles, notum facio universis presentis pagine notitiam habituris, quod ego dedi et in perpetuam elemosinam concessi pro remedio anime, mee ecclesie beati Dyonisii totam decimam terre mee de Bernart quam a dicta ecclesia teneo, ita quod per tres annos continuos utrum tres modios ad mensuram compendii valeat, examinari debet et videri; et si ad trium modiorum ad mensuram Compendii non sufficiat solutionem, ego Petrus de terre mee proventibus, scilicet de Bernart, solutionem teneor adimplere. Insuper dedi predicte ecclesie centum virgatas terre juxta mansum meum vel alio loco ab abbate beati Dyonisii ubicumque voluerit capiendas, in quibus abbas et conventus beati Dyonisii domum et granchiam si eis placuerit edificabunt. Super predictis autem firmiter observandis fidejussores constitui dominum Johannem de Estrées et dominum Rogonem de Fransières milites et insuper totam terram meam de Bernart quam ab ecclesia predicta teneo et etiam me fidei cautione interposita predicta observare confirmavi. Si vero religione fidei contempta predictis presumerem obviare, dicti fidejussores ad petitionem abbatis beati Dyonisii apud Pontem (1) vel apud Compendium secundum locorum consuetudinem prisoniam facere tenerentur (2). Ego autem Johannes de Vineis Silvanectensis prepositus coram quo predicta acta et

(1) Pont-Sainte-Maxence.

(2)« Plusor plege furent tenu en prison por lor plegerie, car il s'estoient obligié, au marcié fère. (Cout. de Beauvaisis, ch. XLIII, § 31.)

recitala fuerunt ad petitionem dicti Petri et ut predicta per justitiam domini regis facerem firmiter observare, cum sigillo suo presentem paginam · sigilli mei karactere feci communiri. Actum apud Medianum villare, anno domini MCC xx° primo (1); mense marcio (2).

II.

Philippe de Remin fait hommage à l'abbé de Saint-Denys pour la terre Bernard, juin 1239 (3).

Ego Philippus de Remino, tunc baillivus illustrissimi viri Roberti comitis Attrebatensis in terra Vastinensi, notum facio tam presentibus quam futuris quod ego feci hominagium ligium Odoni abbati beati Dyonisii, salvis aliis hominagiis ligiis a me factis et faciendis, de toto censu, ventis et omni justicia que idem abbas habebat in territorio quod dicitur territorium Bernardi in baillivia Medii Villaris; que dictus abbas mihi et heredibus meis imperpetuum contulit et concessit et etiam de domo mea sita in eodem territorio quam prius ab ipso et ecclesia tenebam ad censum et eam de assensu ipsius abbatis dicto feodo adjunxi, 1ecognoscens et ad hoc heredes meos et omnes alios quicumque post me deinceps predicta possidebunt obligans, quod de premissis abbati beati Dyonisii qui pro tempore fuerit hominagium ligium facere tenebuntur. Retinuit autem idem abbas in dicto territorio decimam ab ipso et ecclesia sua percipiendam annuatim sicut antea percipere consuevit. Retinuit etiam sibi et ecclesie sue in perpetuum quicquid juris habebat et habere consueverat in molendino de Herquin ort sito prope dictum territorium. In cujus rei testimonium has presentes litteras eidem abbati et ecclesie sue concessi sigilli mei munimine roboratas. Actum anno Domini M° CC XXXIX' mense junio.

(1) C'est 1222, l'année 1221 ayant duré depuis le 10 avril 1221 jusqu'au 30 mars 1222.

(2) Original aux archives de l'empire, S 2222 n° 28, avec un sceau en cire blanche représentant trois quintefeuilles (2 et 1) autour desquels on it: SIG. Petri de Remigio. Transcrit dans le cartulaire blanc de l'abb, de Saint-Denys, t. 1, p. 787 (De decima quam dedit nobis in elemosinam Petrus miles de Remi), et dans les papiers de dom Grenier (t. xciv, fo 205). — Voy. encore aux archiv. de l'emp. LL 80 f 353 vo.

(3) Orig. archiv, de l'emp, S 2222 no 20; muni d'un fragment de sceau sur lequel on distingue une grosse fleur de lys accostée de deux châteaux, armoiries du bailliage de Gatinais, et autour les quatre lettres P (hilippe de Re) MIN. Cette pièce est en partie rongée, mais on la trouve en copie dans le cartul. blanc de Saint-Denys. t. II, p. 800. 10

T. VII.

III.

Philippe de Remin, bailli de Gatinais, promulgue une sentence arbitrale rendue sur une contestation entre le village de Fay et l'abbaye

de la Cour-Dieu; nov. 1241 (1).

Universis presentes litteras inspecturis, Philippus de Remino baillivus Wastinensis, salutem in domino. Notum facimus universis quod in nostra constituti presentia homines de Fai, de contentione quæ inter ipsos ex una parte, et religiosos viros abbatem et conventum Curie dei vertebatur ex altera, super eo quod dicti homines dicebant calciatam molendini de Fai dictorum abbatis et conventus, ville et pratis de Fai dampnum facere et gravamen, eo quod esset nimis alta ut dicebant, pro bono pacis in dominum Rotbertum Ursionis militem et in Johannem Vincentii de Fai conpromiserunt alto el basso promittentes fide data corporali se gratum habituros et firmiter observaturos quidquid illi duo de predicta querela per dictum suum tenendum ordinarent. Illi vero dictum suum protulerunt in hunc modum, videlicet quod dicta calciata dirueretur sive bassaretur uno pede, quod etiam fieri jam feceruut, et in eadem calciata metas posuerunt Quorum dictum et factum dicti homines de Fai gratum et ratum habentes data fide se in perpetuum observaturos promiserunt. Prolationi autem hujus dicti interfuerunt vir religiosus Nicholaus abbas Curie dei, ego Philippus de Remino baillivus Wastinensis, Johannes Tecelini prepositus de Fai, Nicholaus Garillaut et Arnulfus filius ejus et plures de hominibus de Fai. In cujus rei testimonium ad petitionem sepedictorum hominum de Fai presentibus litteris sigillum meum apposui. Actum anno domini м° cc' quadragesimo primo, mense novembri.

IV.

Gaucher de Chastillon livre au roi la terre de Remi en échange d'autres biens,
1246 mars (2).

Acquisitio ville que dicitur Remiacus.

Ego Galcherus de Castellione universis presentes litteras inspecturis notum facio quod pro rachato quod debebam excellentissimo domino meo Ludovico regi Francie illustri, de terra que mihi obvenit pro maritagio Johanne uxoris mee dedi et quitavi imperpetuum eidem domino et

1) Archives du Loiret. Original, sceau manquant. Communiqué par l'archiviste, M. de Vassal.

(2) Cartulaire de Philippe-Auguste, no 9852 fo 195 ve.

[ocr errors]

heredibus suis villam meam sitam prope Compendium que Remiacus appellatur cum domaniis, feodis, nemoribus aliisque pertinentiis dicte ville. Quod ut ratum sit et firmum presentes litteras sigilli mei feci munimine roborari. Actum Parisius м° CC° XL° quinto. Mense martio.

V.

Philippe de Remi échange divers biens avec l'abbaye de Saint-Denys; mai 1249.

De escambio facto a Philippo de Remi apud Romanam villam (1. Omnibus presentes litteras inspecturis, ego Philippus baillivus Vastinensis et Maria uxor mea, notum facimus quod nos abbati et conventui beati Dyonisii assignavimus in perpetuam permutationem et escambium terram de Romana villa que fuit Bertrandi de Gaudigniaco, moventem ecclesie, de feodo beati Dyonisii, nec non et quadraginta solidos annui redditus ibidem percipiendos super terra que est Philippi Malardi de Alto villari armigeri que similiter movet de feodo dicte ecclesie (2); item redditus et tensamentum quos Adam de Macherum armiger vendidit nobis apud Vergunvillam. Preterea quia iidem religiosi viri abbas et conventus predicti concedunt nobis decimam suam quam habebant in territorio Bernardi, capellane de Bello Manerio in perpetuum assignandam, assignavimus eis in augmentum feodi quod tenemus ab ipsis unum modium bladi quem comparavimus a priore et monachis de Cerenz (3) in molendino de Hequincort (4) et insuper octo minatas terre sitas in loco qui dicitur Le Mellier. Predicti vero abbas et conventus in recompensatione predictorum concesserunt et dederunt nobis et heredibus nostris de cetero possidendos tres modios bladi et duos modios avene, quos habebant et percipiebant annis singulis in molendino de Herquincort predicto, et decimam superius memoratam eo modo quo superius est expressum. Ego vero, Philippus de Remi et M. uxor mea predicti, promisimus et promittimus fide in manu predicti abbatis pro se et ecclesia sua tradita corporali, quod contra permutationem et escambium predictos hinc inde a nobis factos per nos sive per alium venire non attemptabimus in futurum. Immo assi

(1) Archiv. de l'emp., L 64, cartul. blanc de Saint-Denys, t. 11, p. 56,

(2) Le même cartulaire d'où cette pièce est tirée (archiv. de l'emp., L 64, t. 11, p. 58) contient, à la même date, juin 1249, un acte passé pardevant Nicholas, doyen de Gatinais, et par lequel Philippe dit Maillarz, de Hautvillers, écuyer, et Jeanne sa femme, cèdent à Philippe de Remin ces 40 sous de rente. (3) Les religieux du prieuré de Saint Leu d'Esserens.

(4) Herquincourt.

« ZurückWeiter »