Fit Beroë, Tmarii conjux longæva Dorycli; Cui genus, et quondam nomen, natique fuissent; Ac sic Dardanidûm mediam se matribus infert : O miseræ, quas non manus, inquit, Achaïca bello Traxerit ad letum patriæ sub moenibus! o gens Infelix! cui te exitio Fortuna reservat? Septima post Troja exscidium jam vertitur æstas, Cum freta, cum terras omnes, tot inhospita saxa Sideraque emensæ ferimur; dum per mare magnum Italiam sequimur fugientem, et volvimur undis. Hic Erycis fines fraterni, atque hospes Acestes: 630 Quid prohibet muros jacere, et dare civibus urbem? O patria, et rapti nequidquam ex hoste Penates! Nullane jam Troja dicentur mænia? nusquam Hectoreos amnes, Xanthum et Simoënta, videbo? Quin agite, et mecum infaustas exurite puppes: Nam mihi Cassandræ per somnum vatis imago Ardentes dare visa faces. Hic quærite Trojam; Hic domus est, inquit, vobis. Jam tempus, agi res; Nec tantis mora prodigiis. En quattuor aræ Neptuno. Deus ipse faces animumque ministrat. Hæc memorans, prima infensum vi corripit ignem, Sublatâque procul dextrâ connixa coruscat, Et jacit. Arrectæ mentes, stupefactaque corda Iliadum. Hic una e multis, quæ maxima natu, Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix: Non Beroë vobis, non hæc Rhoteïa, matres, Est Dorycli conjux. Divini signa decoris, Ardentesque notate oculos; qui spiritus illi, Qui vultus, vocisve sonus, vel gressus eunti. Ipsa egomet dudum Beroën digressa reliqui Egram, indignantem, tali quod sola careret Munere, nec meritos Anchisæ inferret honores. Hæc effata.
At matres, primo ancipites, oculisque malignis Ambiguæ, spectare rates, miserum inter amorem Præsentis terræ, fatisque vocantia regna;
Cum Dea se paribus per cœlum sustulit alis, Ingentemque fugâ secuit sub nubibus arcum. Tum vero attonitæ monstris, actæque furore, Conclamant, rapiuntque focis penetralibus ignem ; Pars spoliant aras, frondem ac virgulta facesque Conjiciunt. Furit immissis Vulcanus habenis Transtra per et remos et pictas abiete puppes. Nuntius Anchisæ ad tumulum cuneosque theatri Incensas perfert naves Eumelus; et ipsi Respiciunt atram in nimbo volitare favillam. Primus et Ascanius, cursus ut lætus equestres Ducebat, sic acer equo turbata petivit
Castra; nec exanimes possunt retinere magistri. 669 Quis furor iste novus? quo nunc, quo tenditis, inquit, Heu miseræ cives? non hostem, inimicaque castra Argivûm; vestras spes uritis. En, ego vester Ascanius. Galeam ante pedes projecit inanem, Quâ ludo indutus belli simulacra ciebat. Accelerat simul Æneas, simul agmina Teucrum. Ast illæ diversa metu per litora passim Diffugiunt; silvasque, et sicubi concava furtim Saxa, petunt. Piget incepti, lucisque; suosque Mutatæ agnoscunt, excussaque pectore Juno est. Sed non idcirco flammæ atque incendia vires Indomitas posuêre: udo sub robore vivit Stuppa vomens tardum fumum, lentusque carinas Est vapor, et toto descendit corpore pestis; Nec vires heroum infusaque flumina prosunt. Tum pius Æneas humeris abscindere vestem, Auxilioque vocare Deos, et tendere palmas: Jupiter omnipotens, si nondum exosus ad unum Trojanos, si quid pietas antiqua labores Respicit humanos, da flammam evadere classi Nunc, Pater, et tenues Teucrûm res eripe leto. 690 Vel tu, quod superest, infesto fulmine morti, Si mereor, demitte, tuâque hîc obrue dextrâ, Vix hæc ediderat, cum effusis imbribus atra
Tempestas sine more furit, tonitruque tremiscunt 'Ardua terrarum et campi; ruit æthere toto Turbidus imber aquâ, densisque nigerrimus Austris; Implenturque super puppes: semiusta madescunt Robora: restinctus donec vapor omnis; et omnes, Quattuor amissis, servatæ a peste carinæ.
At pater Æneas, casu concussus acerbo, Nunc huc ingentes, nunc illuc pectore curas Mutabat versans; Siculisne resideret arvis, Oblitus fatorum, Italasne capesseret oras. Tum senior Nautes, unum Tritonia Pallas Quem docuit, multâque insignem reddidit arte, Hæc responsa dabat, vel quæ portenderet ira Magna Deûm, vel quæ fatorum posceret ordo. Isque his Ænean solatus vocibus infit: Nate Deâ, quo fata trahunt retrahuntque, sequamur. Quidquid erit, superanda omnis fortuna ferendo est. Est tibi Dardanius divinæ stirpis Acestes: Hunc cape consiliis socium, et conjunge volentem; Huic trade, amissis superant qui navibus, et quos Pertæsum magni incepti rerumque tuarum est; Longævosque senes, ac fessas æquore matres, Et quidquid tecum invalidum metuensque pericli est, Delige; et his habeant terris, sine, mœnia fessi: Urbem appellabunt permisso nomine Acestam.
Talibus incensus dictis senioris amici.
Tum vero in curas animum diducitur omnes: Et Nox atra polum bigis subvecta tenebat. Visa dehinc cœlo facies delapsa parentis Anchisæ subito tales effundere voces: Nate, mihi vitâ quondam, dum vita manebat, Care magis; nate, Iliacis exercite fatis; Imperio Jovis huc venio; qui classibus ignem Depulit, et cœlo tandem miseratus ab alto est. Consiliis pare, quæ nunc pulcherrima Nautes Dat senior lectos juvenes, fortissima corda, Defer in Italiam. Gens dura atque aspera cultu Debellanda tibi Latio est. Ditis tamen ante
Infernas accede domos, et Averna per alta Congressus pete, nate, meos. Non me impia namque Tartara habent, tristes umbræ; sed amoena piorum Concilia Elysiumque colo. Huc casta Sibylla Nigrarum multo pecudum te sanguine ducet. Tum genus omne tuum, et, quæ dentur moenia, disces. Jamque vale. Torquet medios Nox humida cursus; Et me sævus equis Oriens afflavit anhelis. Dixerat: et tenues fugit, ceu fumus, in auras. Eneas, Quo deinde ruis? quo proripis? inquit: Quem fugis? aut quis te nostris complexibus arcet? Hæc memorans cinerem et sopitos suscitat ignes; Pergameumque Larem, et canæ penetralia Vestæ, Farre pio et plenâ supplex veneratur acerrâ.
Extemplo socios primumque arcessit Acesten, Et Jovis imperium et cari præcepta parentis Edocet, et quæ nunc animo sententia constet. Haud mora consiliis; nec jussa recusat Acestes. Transcribunt urbi matres, populumque volentem Deponunt, animos nil magnæ laudis egentes. Ipsi transtra novant, flammisque ambesa reponunt Robora navigiis; aptant remosque rudentesque; Exigui numero, sed bello vivida virtus. Interea Æneas urbem designat aratro, Sortitusque domos, hoc Ilium, et hæc loca Trojam Esse jubet. Gaudet regno Trojanus Acestes, Indicitque forum, et patribus dat jura vocatis. Tum vicina astris Erycino in vertice sedes Fundatur Veneri Idaliæ, tumuloque sacerdos Ac lucus late sacer additur Anchiseo. Jamque dies epulata novem gens omnis, et aris Factus honos: placidi straverunt æquora venti, Creber et adspirans rursus vocat Auster in altum. Exoritur procurva ingens per litora fletus; Complexi inter se noctemque diemque morantur. Ipsæ jam matres, ipsi, quibus aspera quondam Visa maris facies, et non tolerabile nomen, Ire volunt, omnemque fugæ perferre laborem:
Quos bonus Æneas dictis solatur amicis,
Et consanguineo lacrymans commendat Acesta. Tres Eryci vitulos, et Tempestatibus agnam, Cadere deinde jubet, solvique ex ordine funem. Ipse, caput tonsæ foliis evinctus olivæ,
Stans procul in prorâ pateram tenet, extaque salsos Porricit in fluctus, ac vina linquentia fundit. Prosequitur surgens a puppi ventus euntes. Certatim socii feriunt mare, et æquora verrunt. At Venus interea Neptunum exercita curis Alloquitur, talesque effundit pectore questus: Junonis gravis ira, nec exsaturabile pectus, Cogunt me, Neptune, preces descendere in omnes; Quam nec longa dies, pietas nec mitigat ulla; Nec Jovis imperio fatisve infracta quiescit. Non mediâ de gente Phrygum exedisse nefandis Urbem odiis satis est, nec pœnam traxe per omnem Relliquias: Troja cineres atque ossa peremtæ Insequitur. Causas tanti sciat illa furoris. Ipse mihi nuper Libycis tu testis in undis, Quam molem subito excierit. Maria omnia cœlo Miscuit, Æoliis nequidquam freta procellis, In regnis hoc ausa tuis.
Per scelus ecce etiam Trojanis matribus actis Exussit fœde puppes; et classe subegit Amissâ socios ignotæ linquere terræ.
Quod superest; oro, liceat dare tuta per undas Vela tibi: liceat Laurentem attingere Thybrim; Si concessa peto, si dant ea monia Parcæ.
Tum Saturnius hæc domitor maris edidit alti: Fas omne est, Cytherea, meis te fidere regnis, 800 Unde genus ducis. Merui quoque; sæpe furores Compressi et rabiem tantam cœlique marisque. Nec minor in terris, Xanthum Simoëntaque testor, Æneæ mihi cura tui. Cum Troïa Achilles Exanimata sequens impingeret agmina muris, Millia multa daret leto, gemerentque repleti Amnes, nec reperire viam atque evolvere posset
« ZurückWeiter » |