mentis. Hic damnamus totum populum Schoctorum, qui docent, quod sacramenta non n, conferant gratiain ex opere operato sine tentis. Haec simpliciter judaica opinio est, per ceremoniam justificemur, sine bono motu st, sine fide. Et tamen haec impia et pernimagna auctoritate docetur, in toto regno aulus reclamat et negat, Abraham justificaumcisione, sed circumcisionem esse signum 1 exercendam fidem. Ita nos docemus, quod entorum fides debeat accedere, quae credat ilibus, et accipiat res promissas, quae ibi in fferuntur. Et est ratio plana et firmissima. inutilis, nisi fide accipiatur. At Sacramenta missionum. Igitur in usu debet accedere fides, tur Coena Domini, sic utatur: Quia id est novi Testamenti, ut Christus clare dicit, ideo ferri res promissas in novo Testamento, sciliremissionem peccatorum. Et hanc rem fide at pavidam conscientiam, et sentiat haec teesse fallacia, sed tam certa, quam si Deus lo de coelo promitteret se velle ignoscere. prodessent illa miracula et promissiones non Eloquimur hic de fide speciali, quae praesenti redit, non tantum quae in genere credit Deum ae credit offerri remissionem peccatorum. Hic nti consolatur pias et pavidas mentes. QuanEcclesia abusuum pepererit illa fanatica opioperato sine bono motu utentis, nemo verpotest. Hinc est illa infinita profanatio misde hac infra dicemus. Neque ulla litera ex veoribus proferri potest, quae patrocinetur hac sticis, Imo contrarium ait Augustinus, quod nti, non sacramentum justificet. Et est nota ia: Corde creditur ad justitiam.

ULUM XIV. in quo dicimus, nemini nisi rite dendam esse administrationem sacramentorum cclesia, ita recipiunt, si tamen utamur ordinica. Hac de re in hoc conventu saepe testati summa voluntate cupere conservare politiam m, et gradus in Ecclesia factos etiam humana Scimus enim bono et utili consilio a Patribus n disciplinam hoc modo, ut veteres Canones constitutam esse. Sed Episcopi sacerdotes nount hoc doctrinae genus, quod confessi sumus,

ap

abjicere et damnare, aut nova et inaudita crudelitate mise ros et innocentes occidunt. Hae causae impediunt, quo m nus agnoscant hos Episcopos nostri sacerdotes. Ita saeviti Episcoporum in causa est, quare alicubi dissolvitur ill Canonica politia, quam nos magnopere cupiebamus conser vare. Ipsi viderint, quomodo rationem Deo reddituri sin quod dissipant Ecclesiam. Nostrae conscientiae hac in nihil habent periculi, quia, cum sciamus confessionem no stram veram, piam et catholicam esse, non debemus probare sacvitiam istorum, qui hanc doctrinam persequ tur. Et Ecclesiam esse scimus apud hos, qui verbum De recte docent, et recte administrant sacramenta, non apu illos, qui verbum Dei non solum edictis delere conantura sed etiam recta et vera docentes trucidant, erga quos, ea iamsi quid contra Canones faciunt, tamen ipsi Canones m tiores sunt. Porro hic iterum volumus testatum, nos ar benter conservaturos esse Ecclesiasticam et Canonicam po litiam, si modo Episcopi desinant in nostras Ecclesias sae vire. Haec nostra voluntas et coram Deo, et apud omne gentes, ad omnem posteritatem excusabit nos, ne nob imputari possit, quod Episcoporum auctoritas labefactatu ubi legerint atque audierint homines, nos injustam saevi tiam Episcoporum deprecantes, nihil aequi impetrar potuisse.

De traditionibus humanis in Ecclesia.

IN ARTICULO XV. recipiunt primam partem, qua dicimus observandos esse ritus Ecclesiasticos, qui sine peccato observari possunt, et ad tranquillitatem et bonum ordinem in Ecclesia prosunt. Alteram partem omnino dam nant, in qua dicimus traditiones humanas institutas ad pla candum Deum, ad promerendam gratiam, et satisfacien dum pro peccatis, adversari Evangelio. Quanquam in ipsa confessione de discrimine ciborum, satis multa diximus de traditionibus, tamen hic quaedam breviter repetenda sunt. Etiamsi arbitrabamur, adversarios ex aliis causis defensuros esse traditiones humanas: tamen hoc non putavimus futurum, ut hunc articulum damnarent: non mereri nos remissionem peccatorum, aut gratiam, observatione traditionum humanarum. Postquam igitur hic articulus damnatus est, facilem et planam causam habemus. Nunc aperte judaizant adversarii, aperte obruunt Evangelium doctrinis daemoniorum. Tunc enim scriptura vocat, traditiones do

trinas daemoniorum, quando docetur, quod sint cultus tiles ad promerendam remissionem peccatorum et gratiam. Tunc enim obscurant Evangelium, beneficium Christi, et ustitiam fidei. Evangelium docet nos fide propter Chritum gratis accipere remissionem peccatorum, et reconciiari Deo. Adversarii contra alium mediatorem constituunt, cilicet has traditiones. Propter has volunt consequi remisionem peccatorum, per has volunt placare iram Dei. At Christus aperte dicit: Frustra colunt me mandatis homium. Supra copiose disputavimus, homines justificari fide, um credunt se habere Deum placatum, non propter nostra pera, sed gratis propter Christum. Hanc certum est Evanelii doctrinam esse, quia Paulus clare dicit ad Ephes. II. Gratis salvati estis per fidem, et hoc non ex vobis, Dei doum est, non ex hominibus. Nunc isti dicunt, promereri omines remissionem peccatorum per has observationes huanas. Quid hoc est aliud, quam praeter Christum alium ustificatorem, alium mediatorem constituere? Paulus inuit ad Galatas: Evacuati estis a Christo, qui lege

camini, id est, si sentitis vos mereri observatione t

t justi coram Deo reputemini, nihil proderit vobis Chritus, quia quorsum opus est Christo istis, qui sentiunt se ustos esse sua observatione legis? Deus proposuit Chritum, quod propter hunc mediatorem, non propter nostras ustitias velit nobis esse propitius. At isti sentiunt Deum sse placatum, propitium propter traditiones et non proter Christum. Adimunt igitur Christo honorem mediatois. Nec interest inter nostras traditiones, et Mosaicas ceemonias, quod ad hanc rem attinet. Paulus ideo damnat Mosaicas ceremonias, sicut traditiones damnat, quia exitimabantur esse opera, quae mererentur justitiam coram Deo. Ita obscurabatur officium Christi et justitia fidei. Quare remota lege, remotis traditionibus, contendit, quod on propter ista opera, sed propter Christum gratis prohissa sit remissio peccatorum, modo ut fide accipiamus am. Nam promissio non accipitur nisi fide. Cum igitur de accipiamus remissionem peccatorum, cum fide habeamus ropitium Deum, propter Christum, error et impietas est onstituere, quod per has observationes mereamur remisionem peccatorum. Si quis hic dicat non mereri nos renissionem peccatorum, sed jam justificatos per has tradiiones mereri gratiam, hic iterum reclamat Paulus, Chritum peccati ministrum fore, si post justificationem seniendum sit, quod deinde non propter Chrisum justi repuemur, sed primum mereri debeamus per alias observatio

nes, ut justi reputemur. Item: hominis testamento ni addi debet. Ergo nec Dei testamento, qui promittit, qu propter Christum propitius nobis esse velit, addi de quod primum per has observationes debeamus mereri, accepti et justi reputemur..

Quanquam quid opus est longa disputatione? N traditio a sanctis Patribus hoc consilio instituta est, utr reatur remissionem peccatorum aut justitiam, sed sunt stitutae propter bonum ordinem in Ecclesia, et prop tranquillitatem. Et ut velit aliquis instituere certa o ad promerendam remissionem peccatorum aut justi quomodo sciet illa opera Deo placere, cum non habeat stimonium verbi Dei? quomodo de voluntate Dei cer reddet homines, sine mandato et verbo Dei? Nonne que in Prophetis prohibet instituere peculiares cultus suo mandato? Ezech. XX. scriptum est: in praeceptis trum vestrorum nolite incedere, nec judicia eorum CIS diatis, nec in Idolis eorum polluamini. Ego Dominus D vester. In praeceptis meis ambulate, et judicia mea cus dite, et facite ea. Si licet hominibus instituere cultu per hos cultus merentur gratiam, jam omnium genti cultus erunt approbandi, cultus instituti a Jeroboam et a extra legem erunt approbandi. Quid enim interest, si bis licuit instituere cultus utiles ad promerendam grat aut justitiam, cur non licuit idem gentibus et Israëlitis? gentium et Israëlitarum cultus improbati sunt, quod bant, sese per illos mereri, remissionem peccatorum, et stitiam fidei non norant. Postremo, unde reddimur c ·quod cultus ab hominibus instituti sine mandato Dei just cent, si quidem de voluntate Dei nihil affirmari potest s verbo Dei? Quid si hos cultus non approbat Deus? Q modo igitur affirmant adversarii, quod justificent? S verbo ac testimonio Dei hoc non potest affirmari. Et P lus ait: Omne, quod non est ex fide, peccatum Cum autem hi cuftus nullum habeant testimonium ve Dei, dubitare conscientiam necesse est, utrum placeant!

sent

esa

nt De

Et quid in re manifesta verbis opus est? si hos hun nos cultus defendunt adversarii nostri, tanquam promen tes justificationem, gratiam, remissionem peccator simpliciter constituunt regnum Antichristi. Nam regn Antichristi est novus cultus Dei, excogitatus humana ctoritate, rejiciens Christum, sicut regnum Mahometi bet cultus, habet opera, per quae vult justificari cor Deo, nec sentit homines coram Deo gratis justificari pr pter Christum. Ita et Papatus erit pars regni Antichris

2

umanos cultus, quod justificent. DetrahiChristo, cum docent, quod non propter justificemur per fidem, sed per tales cultus, a docent, tales cultus non solum utiles esse m, sed necessarios etiam, sicut supra in arentiunt, ubi damnant nos, quod diximus, ecessarium, ad veram unitatem Ecclesiae, esse ritus ab hominibus institutos. Daniel , significat novos cultus humanos, ipsam Tsiar regni Antichristi fore. Sic enim inaosim in loco suo colet, et Deum, quem atres ejus, colet auro et argento, et lapidiHic describit novos cultus, quia inquit taqualem Patres ignoraverint. Nam S. Paant et ipsi ritus et traditiones, tamen non es utiles aut necessarias esse ad justificatiorabant gloriam et officium Christi, sed doicari fide propter Christum, non propter iltus. Caeterum ritus humanos observabant n corporalem, ut sciret populus, quo temum esset, ut ordine et graviter in templis erent omnia, denique ut vulgus etiam hapaedagogiam. Nam discrimina temporum, En valet ad admonendum vulgus. Has cauatres rituum servandorum, et propter has ue recte servare traditiones posse judicamus.. ur, adversarios alium finem traditionum deidelicet mereantur remissionem peccatorum, stificationem. Quid hoc aliud est, quam ro, et argento, et rebus pretiosis, id est, Deus fiat placalus varietate vestitus, ornaimilibus ritibus, quales sunt infiniti in tranis.

Colossenses scribit, traditiones habere speEt habent profecto. Nam vražia illa cclesia, eamque ob causam necessaria est, o, quia non intelligit justitiam fidei, natuquod talia opera justificent homines, quod

m,

etc. Sic sentiebat vulgus, inter Israeliione augebant tales ceremonias, sicut apud is creverunt. Sic judicat humana ratio ets corporis, de jejuniis, quorum finis cum em, ratio affingit finem, quod sint cultus, Sicut Thomas scribit: Jejunium valere ad ohibitionem culpae. Haec sunt verba Tho

L