Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

diskretionär erledigt. S. g. Resolutiones in mentem. Hübler: Eheschl. u. gem. Ehen. (Berl. 1883) 8 ff.

2. durch Declarationes und Decreta, authentische (!) Entscheidungen streitiger Rechts- und Verwaltungsfragen mit Gefeßeskraft (verbo facto cum Sanctissimo sc. domino Papa oder coram Sanctissimo).

[ocr errors]

Thesaurus resolutt. S. Congr. Conc. (Urb. et Rom. 1739 sq.) bis jetzt über 150 voll. (Amtliche Ausgabe.) Mühlbauer: Thesaur. resolutt. S. Congr. Concil. (Monac. 1868 sq.) bis jetzt 5 voll. Richter (Schulte): Canones et decreta concilii Tridentini (Lips. 1853. Mit den wichtigsten Entscheidungen der Congreg. Concilii). Lingen et Reuss: Causae select. in S. Congreg. C. C. Trid. interpret. propositae ab a. 1823-1889. (Ratisb. 1869.)

[ocr errors]

Responsio S. Congreg. Concilii de irregularitate Duellantium v. 9. August 1890. 1°. Quaestio. Episcopus Wratislawiensis his literis nuper ad s. Sedem recurrit:,,Exponitur humillime Sanctitati Vestrae ex parte devotorum illius oratorum H. B., E. H., F. F., J. G., B. J., A. B . . . in seminario meo clericali degentium, quod ipsi sacra tonsura et ordinibus summopere cupiunt initiari. Sed quoniam dicti oratores, in Universitate Wratislawiensi quondam studiosi, duellorum complices exstiterunt, nempe H. B. semel duellum perpetrando et centies quinquagies vel cooperando vel spectando; deinde tamquam spectatores J. G. semel, F. F. bis, E. H. et B. J. pluries, A. B. denique quater vel quinquies ad monomachiam provocando vel provocationem acceptando, omnes irregularitate irretiti videntur. Attamen quaestio exorta est, utrum ex defectu famae secundum S. Conc. Trid. (24. c. 19. de ref.), an ex defectu lenitatis irregulares sint. In tali enim casu hucusque, secundum communem opinionem et usum in civitate ac dioecesi Wratislawiensi vigentem, defectum lenitatis adesse statuebatur, cum duellum, ut fere his temporibus inter Universitatis studiosos committitur, ludus potius temerarius vitaeque periculo carens quam res magni momenti existimetur, et spectatores mera curiositate, non consensu plerumque adducti sint. A defectu lenitatis absolvendi Sanctitas Vestra ... mihi facultatem die 23. Junii a. pr. benignissime impertita est. Sed ut in hac re in posterum quodvis dubium tollatur, Sanctitati Vestrae humillime supplico, ut ipsa gratissime velit declarare, a quanam irregularitate in tali casu dispensandum sit. 2o. Dubium: An, a quibus et ex quonam titulo irregularitas contrahatur, quando duellum ea ratione comittitur, quae his temporibus inter Germaniae Universitatis alumnos fieri solet in casu? 30. Responsum: S. C. C. re mature perpensa die 9. Augusti 1890 respondere rata est: Affirmative, a duellantibus eorumque patrinis, ex infamia juris.

Declaratio S. Congreg. Concilii de privilegiis exemptorum, Non. Febr. 1602. Posita constitutione Gregorii P. XV. de exemptorum privilegiis etc. dubitatur: I. An liceat episcopis visitare altaria regularium ecclesiarum, quibus cura animarum personarum saecularium non incumbit? II. An episcopi possint regularibus praescribere, ut certis tantum in locis ac temporibus, aut certarum personarum confessiones audiant, vel alias illorum privilegia restingere ac moderari in sacramentis administrandis? . . . S. Congr. Card. Conc. Trid. Interpr. . . .

Ad I resp.: episcopis non licere in vim eiusdem const. visitare altaria ecclesiarum regularium, quibus non incumbit animarum cura personarum saecularium. Ad II. Hac in parte const. nihil novi iuris induxisse nec ullam novam auctoritatem episcopis in regulares attribuisse, ideoque in vim ipsius const. non posse episcopos regularibus praescribere, ut certis tantum in locis ac temporibus aut certarum personarum confessiones audiant, vel alias illorum privilegia in sacramentis administrandis restringere aut moderari... Quae S. Congr. responsa ad se relata fel. rec. Gregorius XV. et SSimus D. N. Urbanus VIII. in omnibus approbarunt. A. Card. Cajetanus. Prosper Fagnanus S. C. Secr.

§ 25.

Das Vatikanische Konzil.

I. Für das Vatikanische Konzil (1869-1870) waren durch besondere Kommissionen (Konsulten) zahlreiche Vorlagen (Schemata) in Sachen des Glaubens und der Disziplin (Ehe, Ordenswesen, Ritus, Verhältniß zwischen Staat und Kirche, Potere temporale u. f. w.) ausgearbeitet. Von diesen hat aber die Synode nur zwei definitiv erledigt. Sie sind vom Papst auf dem Konzil als Constitutiones dogmaticae mit verbindlicher Kraft für die gesammte katholische Kirche publizirt:

1. Die Const. Dei Filius vom 24. April 1870 de fide catholica (sess. III.) richtet sich gegen mehrfache aus dem Materialismus, Naturalismus und Rationalismus entspringende Irrthümer. Angefügt sind ihr eine Reihe von Anathematismen (Canones).

Cap. I. De Deo, rerum omnium creatore: Sancta Catholica Apostolica Romana Ecclesia credit et confitetur, unum esse Deum verum et vivum, Creatorem ac Dominum coeli et terrae, omnipotentem, aeternum, immensum, incomprehensibilem intellectu ac voluntate omnique perfectione infinitum ... Canones: 1. Si quis unum verum Deum visibilium et invisibilium creatorem et dominum negaverit, anathema sit. 2. Si quis praeter materiam nihil esse affirmare non erubuerit, anathema sit. 3. Si quis dixerit, unam eandemque esse Dei et rerum omnium substantiam vel essentiam, anathema sit. . .

2. Die Const. Pastor aeternus vom 18. Juni 1870 de ecclesia Christi (sess. IV.), angenommen mit 533 gegen 2 Stimmen, behandelt den Primat (Universalepiskopat) und das unfehlbare Lehramt des Papstes (Infallibilität).

Cap. I. De apostolici Primatus in beato Petro institutione. Docemus, juxta Evangelii testimonia primatum jurisdictionis in universam Dei Ecclesiam immediate et directe beato Petro apostolo promissum atque collatum a Christo Domino fuisse. . . Si quis igitur dixerit, beatum Petrum Apostolum non esse a Christo Domino constitutum Apostolorum omnium principem et totius Ecclesiae militantis visibile caput; vel eundem

honoris tantum, non autem verae propriaeque jurisdictionis primatum ab eodem Domino nostro Jesu Christo directe et immediate accepisse; anathema sit. Cap. II. De perpetuitate primatus Petri in Romanis Pontificibus. Quod autem in beato Apostolo Petro princeps pastorum et pastor magnus ovium Dominus Christus Jesus in perpetuam salutem ac perenne bonum Ecclesiae instituit, id eodem auctore in Ecclesia, quae fundata super petram ad finem saeculorum usque firma stabit, jugiter durare necesse est. Nulli sane dubium, imo saeculis omnibus notum est, quod sanctus beatissimusque Petrus, apostolorum princeps et caput fideique columna, et Ecclesiae catholicae fundamentum, a Domino nostro Jesu Christo... clavis regni accepit: qui ad hoc usque tempus et semper in suis successoribus, episcopis sanctae Romanae Sedis, ab ipso fundatae, eiusque consecratae sanguine, vivit et praesidet et iudicium exercet: Unde quicumque in hac cathedra Petro succedit, is secundum Christi ipsius institutionem primatum Petri in universam Ecclesiam obtinet . . . Si quis ergo dixerit, non esse ex ipsius Christi Domini institutione, seu jure divino, ut beatus Petrus in primatu super universam Ecclesiam habeat perpetuos successores: aut Romanum Pontificem non esse beati Petri in eodem primato successorem: anathema sit. Cap. III. De vi et ratione primatus Romani pontificis. Docemus proinde et declaramus, ecclesiam Romanam, disponente Domino, super omnes alias ordinariae potestatis obtinere principatum et hanc Romani pontificis jurisdictionis potestatem, quae vere episcopalis est, immediatam esse, erga quam cujuscunque ritus et dignitatis pastores atque fideles tam seorsim singuli quam simul omnes officio hierarchicae subordinationis veraeque obedientiae obstringuntur, non solum in rebus, quae ad fidem et mores, sed etiam in iis, quae ad disciplinam et regimen ecclesiae per totum orbeni diffusae pertinent (also: Papa supra concilium!)... Tantum autem abest (Clausula salvatoria!), ut haec Summi Pontificis potestas officiat ordinariae ac immediatae illi episcopalis jurisdictionis potestati, qua episcopi, qui positi a Spiritu sancto in Apostolorum locum successerunt, tamquam veri pastores assignatos sibi greges, singuli singulos, pascunt et regunt, ut eadem a supremo et universali pastore asseratur, roboretur ac vindicetur... Et quoniam divino apostolici primatus jure Romanus Pontifex universae ecclesiae praeest, docemus etiam et declaramus, eum esse judicem supremum fidelium ... et in omnibus causis ad examen ecclesiasticum spectantibus ad ipsius posse judicium recurri; Sedis vero Apostolicae, cujus auctoritate major non est, judicium a nemine fore retractandum, neque cuiquam de ejus licere judicare judicio ... Quare a recto veritatis tramite aberrant, qui affirmant, licere ab judiciis Romanorum Pontificum ad oecumenicum Concilium tamquam ad auctoritatem Ro. Pontifici superiorem appellare. Si quis itaque dixerit, Romanum pontificem habere tantummodo officium inspectionis vel directionis, non autem plenam et supremam potestatem jurisdictionis in universam ecclesiam . . . aut eum habere tantum potiores partes, non vero totam plenitudinem hujus supremae potestatis; aut hanc ejus potestatem non esse ordinariam et immediatam sive in omnes ac singulas ecclesias, sive in omnes et singulos pastores et fideles, anathema sit. C. IV. De Romani pontificis infallibilitate. Ipso autem Apostolico primatu, quem Romanus pontifex tamquam

Petri, principis Apostolorum successor, in universam ecclesiam obtinet, supremam quoque magisterii potestatem comprehendi, haec S. Sedes semper tenuit, perpetuus ecclesiae usus comprobat ipsaque oecumenica concilia . . . declaraverunt . . . Itaque Nos ... sacro approbante concilio docemus et divinitus revelatum dogma esse declaramus: Romanum pontificem, cum ex cathedra loquitur, id est, cum omnium Christianorum pastoris et doctoris munere fungens, pro suprema sua Apostolica auctoritate doctrinam de fide vel moribus ab universa ecclesia tenendam definit, per assistentiam divinam, ipsi in beato Petro promissam, ea infallibilitate pollere, qua divinus Redemtor ecclesiam suam in definienda doctrina de fide vel moribus instructam esse voluit; ideoque ejusmodi Romani Pontificis definitiones ex sese, non autem ex consensu ecclesia e irreformabiles esse. Si quis autem huic nostrae definitioni contradicere, quod Deus avertat, praesumpserit, anathema sit.

II. Eine dritte Const. de parvo catechismo fand gleichfalls konzilarische Zustimmung (in congregatione generali). Sie ist jedoch wegen plößlicher Vertagung (!) der Synode (20. Oktober 1870) nicht mehr zur Publikation (in sessione generali) gelangt.

-

Acta et decreta ss. et oecum. concilii Vatic. (Frib. 1871. Einfacher Tertabdruck.) Grandera th (S. J.) Constitt. dogm. S. S. Oecum. Conc. Vatic. (Frib. 1892. Tert m. Anmerkk.) Collectio Lacensis vol. VII. (Acta et Decr. Conc. Vatic. 1-500.) Martin: Arbeiten d. Vatif. Konz. (Paderb. 1873.) - E. Friedberg: Sammlung der Aktenstücke zum 1. Vatik. Konz. (Tübing. 1872. — J. Friedrich: Documenta ad illustr. conc. Vatic. (Nördl. 1872.) — Quirinus (Döllinger, Huber, Lord Acton): Röm. Briefe vom Konz. (München 1870) - Th. Frommann: Gesch. u. Kritik des Vatik. Konz. (Gotha 1872.) Cecconi: Storia del conc. Vatican. (Rom. 1872.) Deutsch von Molitor. (Regensb. 1873.) 2 Bde. J. Friedrich: Gesch. d. Vatik. Konz. (Vonn 1877 ff.) 3 Bde. Schulte: Der Altkatholizismus. (Gieß. 1887.)

$ 26.

Die Konziliensammlungen.

Sammlungen von chronologisch geordneten Konzilienschlüssen (Concilia generalia und particularia) sind seit sec. 16 vielfach veranstaltet worden. Sie bringen neben den Sizungsprotokollen einschlagende Aktenstücke aus amtlichen und nicht amtlichen Quellen zum Abdruck, haben aber keinerlei gefeßlichen Charakter.

Allgemeine Konz.-Sammlungen: Joh. Dom. Mansi: Sacr. conciliorum nova et amplissima collectio. (Flor. 1779 sqq.) voll. 31. Bis sec. 15.,,Florentiner-Sammlung". —Jac. Hardouin: Coll. max. concill. (Par. 1715 sqq.) voll. 12. Bis 1714. (Collectio Lacensis): Acta et decreta sacr. concill. recentiorum. (Friburg 1870 sqq.) 7 voll. Von 1682-1870. E. J. Hefele: Konziliengeschichte. 2. Aufl. (Freiburg 1873.) 9 Bde. Bis zum Trienter Konzil. Besondere Konz.

Sammlungen: Schannat et Hartzheim: Concill. Germaniae. (Colon. 1749 sqq.) 11 voll. Durch Korrektheit und reichhaltige Indices (Personen und Sachregister) zeichnen sich für die älteren Konzilien die Pariser Sammlung von Hardouin, für die neueren die Sammlung der Jesuiten von Maria-Laach (Collectio Lacensis. Bd. 7 mit den Akten des Vatikanischen Konzils) aus.

II. Buch.

Die Quellen des evangelischen Kirchenrechts.

$ 27.

Die symbolischen Schriften.

I. Die Symbole der evangelischen Kirche sind von Haus aus Bekenntnißschriften, nicht Rechtsbücher. Gleichwohl haben sie für das kirchliche Rechtsleben in doppelter Hinsicht Bedeutung. Sie enthalten nämlich einerseits:

1. die Grundlagen der evangelischen Kirchenverfassung: Begriff der Kirche als einer äußeren Gemeinschaft, Wesen und Umfang der Kirchengewalt, Verhältniß der Kirche zum Staat; andererseits

2. die Grundsäte, aus welchen sich entnehmen läßt, inwieweit das fanonische Recht für die evangelische Kirche fortdauernd Geltung behalten hat.

II. Als Symbole gelten in der lutherischen Kirche, abgesehen von den altchristlichen Tria symbola catholica (Apostolicum, Nicaenum, Athanasianum):

1. Die Augsburger Konfession (Confessio Augustana. Sigle C. A.) von 1530 (Melanchthon), mit 21 Lehrartikeln und 7 Artikeln von Mißbräuchen. (Die zu Gunsten der reformirten Lehre von Melanchthon abgeschwächte Augustana [s. g. Variata] ist von 1540.)

Art. 5. Ut hanc fidem consequamur, institutum est ministerium docendi evangelii et porrigendi sacramenta. Art. 7. Est autem ecclesia congregatio Sanctorum, in qua evangelium recte docetur et recte administrantur sacramenta. Et ad veram unitatem ecclesiae satis est consentire de doctrina evangelii et administratione sacramentorum. Art. 14. De ordine ecclesiastico docent, quod nemo debeat in ecclesia publice docere aut sacramenta administrare, nisi rite vocatus. Art. 16. De rebus civilibus docent, quod legitimae ordinationes civiles.

« ZurückWeiter »