cris.

&a & quid de cerco Pafchali acceptum,& aliis re- chrifma sactum,vel alia Sacramenta bus fa- Ecclefiæ, cum vnguibus, vel barba fufpenforum, cum ranis fuper quas fuerant dicta Euangelia atque lecta, cum acubus, quarum vnius cufpis in foramine alterius infixa erat, ad hæc mala perniciofa accipiebant. Alij solo fermone homines ad actus maritales impedientes faciebant mulieribus odiofos. Quidam etiam manum alicuius mortui hominis fecum De Dor- habebant. Cui Sacramenta Ecclefiæ mitione. adhibuerant cum qua fignum crucis fuper aliquem dormientem modo retrouerfo faciebant,& eum dormire cogebant per diem naturalem absque cuigilando, vt liberiùs res à domo dormientis fecum afportaDe Ven- rent. Compertum eft propterea aliquos qui ventum vendant in pyxide, à qua dum cauilla ex foramine trahitur ventus exit, à nauis in mari quo nauta vult eleuato velo De inui- producitur.De quodam audiui quòd fibili in ciuitate Cathalanenfi fe inuifi

10.

vertun

quo

bilem faciebat,& tunc difcurrens per domos quæ poterat rapiebat:rariffiHomines me iftud accidere legi: Fertur à nontur in nullis quòd quidam homines certis Lupos.temporibus vertuntur in lupos, qui difcurrentes per villas pueros occiderunt, occifofque comederunt, & demùm poft certos dies ad ftatum reducuntur humanum.

Hoc nuper accidit in Sabaudia in montibus patriæ Bugefij, qui homines fubftantialiter in lupos non funt conuerfi: Sed, vt dicit Boëtius, relicta fide qui adhærent figmentis diaboli, verfi funt in belluam,& per vnguenta à dæmone accepta vngunt fe, & lupi apparent, qui veraciter funt homines, & duntaxat in ros, puellafque fæuiunt, Deo per

mittente.

pue

damnata maleficia peragenda corpus pore Chrifti quod in Pafcha recipiunt re- Chrifti. feruatum ex ore expuunt, vel euomunt,& coctum ex patella cum aqua vel vrina ipfum deturpare nituntur, quòd piis fidelibus audire trifte eft, & horrendum. Innumeris aliis modis per magicam artem talia maleficia fieri dicuntur, quos caufa breuitatis hîc tacco, vt ad veritatem omnium prædictorum & fimilium bre uius accedere valeamus.

CAPVT III.

Circa pramiffa variarum opinionum expressio.

lia maleficia poffibilia fint, vel fabulosè & mendaciter dicta, nunc reftat indagare. Quidam enim dicunt omnia talia prædicta nihil effe, fed omnia mendaciter à mentientibus ficta, & nihil in re effe talium, fed in fola imaginatione vel phanrafia apparere, fulcimentum accipientes ab vno decreto quod xxvj. quast. v. habetur.c. Epifcopi. vbi circa finem ponitur; Quoniam de Domino noftro fcriptum eft, omnia per ipfum facta funt: quifquis ergo cre dit poffibile fieri aliquam creaturam, aut in melius vel in deterius immutari, aut transformari in aliam fpeciem, vel fimilitudinem, nifi ab ipfo creatore, qui omnia fecit, & per quem omnia facta funt, proculdubio infidelis eft,& pagano deterior.ltem ibid. quæft.vltima inducitur dictum Auguft. Admoneant fideles Sacerdotes populos, vt nouerint magicas artes incantationésque quibuslibet infirmitatibus hominum nihil pole remedi conferre,vel animalibus languentibus & claudicantibus, atque etiam moribundis quicquam mederi, fed hoc effe laqueos & infidias antiqui hoftis, quibus ille perfidus genus humanum dcipere nititur.

Quidam

Quidam igitur ex iftis decretis & fimilibus aliis credunt fortilegia, præftigias & maleficia huiufmodi nihil effe, nec aliquo modo vim habere, imò, ficut de quibufdam Philofophus in fin. fecundi Metaphyfica dicit quòd nunquam de talibus aliquid concederent, nifi proponeretur eis aliquod groffum exemplum fen fibile, tales multum habent de fenfu,& parum de intellectu:ficut contingit in illis qui in artibus liberalibus & in Philofophia naturali & in Methaphyfica non fuerunt inftru&ti, hi tales præter corporalia exiftimant effe nihil. Et cùm obiicitur contra illos per illud c.33.q.1.6. vlt. vbi dicitur,quod ij quib.ifta eueniút corde contrito & fpiritu humiliato, Deo & Sacerdoti de omnibus peccatis fuis puram confeffionem faciunt:& profufis lacrymis & largioribus eleemofynis & orationibus atque ieiuniis Domino fatisfaciant, & per exorcifmos & cætera Ecclefiafticæ difciplinæ & medicinæ munimina miniftri Ecclefiæ tales quantum annuerit Dominus,qui Abimelech & domum eius faluauit, Abrahę orationibus fanauit,fanare procuret. Sorciaria Ex ifto decreto manifeftè habetur

bus.

mala in. quòd per forciarias mala inferuntur ferunt aliqui- quandoque aliquibus. Ad quod refpondent prædicti quòd hoc eft ex permiffione diuina: Sed fic refpondere ridiculum eft, quoniam nihil fit in mundo quod Deus fieri non permittat, fiue bonum fit, fiue malum.

Opinio Sunt alij qui dicunt quòd huiuf quorun- modi delufiones phatafticæ tantùm dam cir- funt in phantafia apparentes, & de ca delu eis nihil extrà eft: ficut traditur in fiones.

prædicto decreto Epifcopi de mulieribus quæ iudicant fe ambulare cum Diana fiue Minerua, & tamen hæc ambulatio in imaginatione, non in greffu pedum eft, vt ibidem scribiMall, Malefic. Tom. III.

eos experientia

tur. Sed contra
multorum eft, & multa dicta Scri-
pturæ canonicæ, & auctoritates
Sanctorum Doctorum & poëtaru,&
multa miracula Sanctorum, de qui-
bus fuis dicetur in locis, & refpon-
debitur ad prædictum decretum, &
ad fimilia. Sunt & alij quidam ma.
gni Theologi qui altius veritatem Alia opi.
fpeculantes, dicunt huiufmoći fi-
gmenta & incantationes per magi-
cos arte dæmonis poffe fieri & ha-
bere efficaciam, nec mirum apud
intelligentes quoniam maiora fa-
ciunt Dæmones in inferno, & tem-
pore antichrifti maiora facient in
aëre & in terra.

CAPVT IV.
Inferit quadam magica artis exordia.

nio.

Rifus

Ro quo fciendum eft quòd ficut dicunt Auguft. de ciuit Dei, lib. 21. & Ifidor. lib. 8. etymol. & Vincentius in fpeculo hiftoriali,lib.2.cap. 100. Primus inuentor artis magica fuit Zoroaftes rex Bactrianorum, Zoroa qui fuit tempore Abrahæ, & Nini ftes maregis Affyriorum, de quo Zoroafte Sica artis pridicit Solinus quòd rifit quando naf mus incebatur, & idcirco dicit Auguftinus uexter. vbi fuprà quòd ille rifus quia monftruofus fuit, rifit enim vbi plorare debuit, ficut plorant cæteri, nihil boni portendit: quod patuit, quia inuentor artis magicæ fuit, fed fua eum ars non in bona fortuna feruauit, fed ad infœlicem terminum ficut & cæteros magicos duxit, quoniam in prælio Ninus eum fuperauit, & demùm ictu fulguris occubuit, hoc non obftante quòd magus & aftrologus effet,propter quod dicitur Zoroaftes quafi viues aftrum de Ch, quod eft vita, & aftrum,quia Affyrij, apud quos inuenta fuit ars magica, dicebant eum tranflatum ad altra. Vnde Lucanus in vj. T 2

Demo. Poft Democritus & Orpheus hanc critus & artem magicam ampliauerunt. PliOrpheus nius tamen dicit quod à medicis hæc magi

artem

cam am

ars magica initium habuit, ex quo eft quod medici quidam apud Salerpliane- num empericis vtuntur, & malum ris738. eft quod vtantur,quoniam ficut pri

mus magus miferabiliter dies fuos terminauit: fic vt in pluribus contingit quod fortilegi miferè viuentes in hoc mundo infœlici morte terminant vitam, cuius oppofitum euenit rarò; fic enim deceptor animarum diabolus eos deludit, quos ex fuis figmentis mendaciter exaltare promittit, & eos in paupertate viuentes ad finem perducit deteriorem. Caucat igitur quilibet ne cum dæmone habere confortia quærat, cuius eft voluntas per mendacia ftultos perducere ad æterna fupplicia. Vtinam dictum Euangelij Matth. 7. ad fortilegos conuertamus,dicendo: A fructibus eorum cognofcetis eos: quoniam miferi funt in vita,& penuria prægrauati & paupertate, hinc tranfierunt,timendum eft,ad pœnas æternas inferni.

CAPVT V.

De naturalibus & damoniacis delu fionibus fenfuum humanorum.

NVI Vnc veniamus ad præmiffum intentum, declarantes vtrùm

delufiones quas ingerit dæmon, vel tantum in imaginatiua virtute refideant, vel de veritate reali ad extra aliquid existát.Pro quo primoMedi- De turdicos in hac materia videtur effe batione cerebri confulendum: de turbatione enim &ima.

cerebri ait Galenus de interioribus, gination quòd delufi quidam arbitrantur fe ne. effe vas de vitro vel de argilla, ideò fe elongant ab hominibus, ne fortè rumpantur ab eis. Alij fe gallum effe exiftimant,& alas agitare, caput mouere, & ad modum galli cantare se imaginantur. Nonnulli femper pauent ne angelus tenens cœlum fatigatus dimittat ipfum cadere, & omnia pereant, ij femper fugiunt vt mundum excant. Sunt & alia decem millia ab his diffimilia; hæc Galenus. Item Galenus lib.z de morbo & accidenti cap. 3.vbi loquitur de nocumentis regitiuæ actionis, dicit quòd aliquoties læditur imaginatiua memoria exiftente fana: aliquoties è contra,& aliquoties ambæ læduntur fimul, &c.

Memoria ladi

tur mor

colia di

In actione verò memoratiua,quæ in animaconfiftit, quædam hora infirmitate curata, quædam accidenta. bo. lia fiunt, quòd teftatur fermo Rufi, dicit enim in quodam libro fuo, quòd in pluribus hominibus tranfaAta peftilentia, tanta fuerat obliuio, quòd parentes & amicos tradiderunt obliuioni, & etiam ipfi feipfos. Item Auicenna in 3. fen. prima de Melani melancolica loquens, dicit, quibuf uerfa dam Medicis vifum eft,quòd melan- opinio. colia contingit à dæmonio, fed nos nes, non curamus, cùm phyficam doceamus, fi illud contingat à dæmonio aut non contingat : quoniam fi contingat à dæmonio, fufficit nobis vt conuertat complexionem ad coletam nigram, & fi caufa eius fcilicet infirmitatis, de qua fuperiùs locutus eft, eft colera nigra : deinde fit caufa

illius

illius coleræ nigræ dæmonium aut non dæmonium.

Ex iftis & multis aliis quæ MeDelufio- dici determinant, patet quòd mulnes fiunt te & variæ delufiones fiunt ex turex turbatione cerebri in aliqua cellula fui: batione quod fatis patet in lunaticis,arrepti

cerebri.

Diabo

tiis & maniacis, qui ex turbatione imaginatiuæ vel phantafiæ multa fe videre videntur extra fe, quæ tamen intra fe omnia pofita funt, & non extra: & fi hæc ex naturali actione & complexione qualitatum prouenire poffunt, quæ mentem vel fenfum hominis turbant: quanto magis tales delufiones phantafticæ à dæmonibus poffunt euenire, qui multa poffunt plus quàm naturalis operatio poffit,ficut dicit fanctus Thomas in quæftionibus difputatis de dæ· monibus. Item prima parte qu.110. artic.3.

De modo autem quo poteft dia. lus que bolus phantafiam hominis immumodopo tare, & immutando deludere, vt teft de. Ludere Sanctus Thom. in prædictis quæft. phanta de dæmonibus ait, tenendum eft fiam. quòd dæmon non poteft nouam fpeciem in phantafia vel in intellectu formare; hoc fibi Deus proprium referuauit: neque poteft affectum vel voluntatem ad libitum immutare, neque illabendo,neque obiectum nouum formando: hæc enim eft fententia Theologorum, qui clariùs in ifta materia locuti funt: Poteft tamen interiores vires cognitiuas immutare per tranffituationem fanguinis & humorum in cellulis capitis, ad quorum mutationem fequitur dinerforum phantafmatum repræfentatio. Et hoc eft quod dicit Philofophus de fomno & vigilia:de fomnis caufam affignans, dicit quòd defcendente plurimo fanguine ad principium fenfitiuum, fimul defcendunt motus, id eft impreffiones re

lictæ ex fenfibilium motionibus quæ in fpiritibus fenfualibus conferuantur, & mouent principium fenfitiuum. Ita quòd fit quædã apparitio ac fi principium fenfitiuum à rebus ipfis exterioribus immutaretur: & tanta poffet effe commotio fpirituum & humorum, quòd huiufmodi apparitiones etiam vigilantibus ficrent, ficut patet in freneticis vel maniacis. Cùm igitur demon faciliter poffit fpiritusin corpore humano &fanguinem tranfinutare sine vi fuæ fuperioris naturæ poteft corpora fibi proportionata mouere ad locum,

& nunquam ad fomam: fic facile eft & phantafmata modo nouo demonstrare imaginationi, & per ea deludendo,& ex fumis afcendentibus ad cerebrum interius hominem decipere veluti & magis quàm in fomniis vel in phrenefi qua patitur aliquis ex infirmitate, vbi multa fimulacra apparent interius, quæ extra non funt. Poteft etiam dæmon aliqua obiecta fenfibus præfentare motu locali, & deferendo vel componendo quantum ad motum localem pertinet, non ad formam, ex quibus noua phantafmata imaginatinæ imprimuntur. Et iftis duobus modis deluduntur faciliter fenfus humani. Appetitum autem diabolus mouere non poteft directè illabendo, vt dictum eft, neque formando nouum obiectum fua virtute ineffe. Sed duobus modis aliis poteft dæmon hominis mouere affetum. Primò ficut dictum eft, noua Diabo. phantafmata per eductionem humorum conuenientia vel inconue- bus monientia appetitui prefentando,vel ab dis poteft extra,vt dictum eft,oftendendo. Se- mouere cundò tranfmutationem fanguinis &ffect. humorum nouum affectum excitan- uidis do, ficut expertum habent Medici de mulierigrauidatis mulieribus,quæ aliquoties bus, T 3

lus duoe

De gra