dimittimus debitoribus nostris etc. Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum: dimittet et vobis Pater vester cœlestis delicta vestra. • Si autem non dimiseritis hominibus, nec Pater vester dimittet vobis peccata vestra." Hoc est, quod cavet, dum dixerat a): ne forte tradat te adversarius iudici, et iudex tradat te ministro, et in carcerem mittaris. Amen dico tibi, non exies inde, donec reddas novissimum quadrantem; in altera nimirum vita districto iudici trademur ad fupplicium, reddendumque omne debitum cessante illa compensatione, quæ locum nunc habet, dum in via fumus. Id ipsum nos edocet parabola de fervo debitore b), qui cum ei dominus fuus dimisisset debitum decem millium talentorum, ipse autem conservo fuo nequidem longe minoris debiti remissionem, aut faltem folvendi dilationem concedere vellet, traditus est ab irato domino fuo tortoribus, quoadusque redderet universum debitum. Ubi addit Christus c): Sic et Pater meus cælestis faciet vobis, si non remiseritis unusquisque fratri fuo de cordibus vestris.

Pergit vero fupra Christus d): Audistis, quia dictum est antiquis: Non mechaberis. Ego autem dico vobis: quia omnis, qui viderit mulierem ad concupiscendam eam, iam machatus est eam in corde fuo. Kivaidos illos ex christianis, qui post tam apertam Christi evangelicam legem audent adhuc ad decalogum provocare ad excusanda alia præter mochiam

a) Matth. V. 25. etc. b) Ib. XVIII. 23. c) Ib. 35. d) ib. V. 27.

impudicitiæ peccata, confundit ex veteri testamento, novum tam planum et apertum conformiter ad Job XXXI. 1.: Pepigi fœdus cum oculis meis, ut ne cogitarem quidem de virgine. Quam enim partem haberet in me Deus desuper, et hæreditatem omnipotens de excelsis? Si autem, funt porro verba Christi, oculus tuus dexter fcandalizat te, crue eum, et proiice abs te etc. Nihil fortius ad absterrendum dici potest, quam eruere potius oculum, abscindere manum et pedem. Haud absimilis dictio comparativa ex rebus obviis, quæ nos ipsos contingunt, habetur paulo post. Cum enim, quod iuramentum attinet, perfectionem novæ præ veteri lege in eo constituisset Christus, quod ista prohibeat peierare, illa vero iubeat non iurare omnino addita fimplicitate fua perinde ac ingenuitate admirabili assertionum nostrarum regula: Sit autem fermo vester, est, est; псп, non: quod autem his abundantius est, a malo est, quatenus nempe veritatis limites excedit.

دو

4

Pergit Christus): „ Audistis, quia dictum est: Oculum pro oculo, et dentem pro dente. Ego autem dico vobis, non resistere malo; fed si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, præbe illi et alteram. Et ei, qui vult tecum iudicio contendere, et tunicam tuam tollere, dimitte ei et pallium. Et quicunque te angariaverit mille passus, vade cum illo et alia duo. “ Quanta, quæso, energia hic evangelica lex malum malo non reda) Matth. V. 38.

dere, inculcat, dum potius iubemur, percutienti maxillam dexteram præbere alteram etc. quam vicem rependere, aut ulcisci. Nec vero hyperbolicum est,,non contendere lacessitum, angariatum unum milliare vadere duo, percutienti maxillam præbere, cum exempla aut occasio adesse possint, ad literam fic se patienter gerendi cum Christo: qui dum Malcho alteram maxillam non præbuit, in eo tamen tunc erat, ut dorsum flagellantibus, caput coronam fpineam nectentibus, manus et pedes crucifigentibus præberet, atque hæc omnia ab inimicis pro nobis inimicis pateretur, et moreretur in cruce.

دو

Et fic quidem instituimur, quid nos exterius facere ac fustinere oporteat, id vero quod fequitur, animum fimul intime afficit a)? „ Audistis, quia dictum est: Diliges proximum tuum, et odio habebis inimicum tuum. Ego autem dico vobis: Diligite inimicos vestros, et benefacite his, qui ̧ oderunt vos: et orate pro persequentibus, et calumniantibus vos : ut fitis filii Patris vestri, qui in cœlis est: qui folem fuum oriri facit fuper bonos et malos, et pluit fuper iustos et iniustos. "Quid magis repugnare, ac vim veluti ipsi naturæ inferre videtur, quam hæc tanta inimicorum dilectio? Quid vero ad dilectionem hanc a nobis obtinendam, non extorquendam dico, fed amice ac fuaviter conciliandam, corque tenerrimo emolliendum affectu accommodatius esse potuit, quam a) Matth. V. 43.

compellatio Patris

, in cælis

soc fermone ests Patris compelcera convenientius esse

se cterni Patris Rectonis dedisset um adhuc esse

spicande forare dominica sme verbis non omplectitur, ve

. qui est in resse declarat,

mnium rerum

**ɔ, eusque vomoda et pro

eat Plenam

renique ac pulpents naturalis,

tea possunt non

Aut quis ܕ ܇ ܐ

etterit filius fuus gerai? Aut si pis

sen, sie erenera porriget ei? Si

gert, cum its mall, nostis bona data s vestris, quanto magis Pater vester, qui sest, dabit boua petentibus se?"

ath. VI. 9. b) T. VII. 7. c) Ib. 9.

دو

Cum primum de oratione in hoc fermone loqui incipit, ad Patrem cœlestem mentem nostram elevat obtinendæ ab eo mercedis fpe, a vanitate illam avertens hisce verbis a); „, Et cum oratis, non eritis ficut hypocritæ, qui amant in fynagogis et in angulis platearum ftantes orare, ut videantur ab hominibus: amen dico vobis, receperunt mercedem fuam. Tu autem, cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio ora Patrem tuum in abscondito: et Pater tuus, qui videt in abscondito, reddet tibi." Sic de ieiunio mox agens: " Tu autem, inquit b), cum ieiunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava, ne videaris hominibus ieiunans, fed Patri tuo, qui est in abscondito: et Pater tuus, qui videt in abscondito, reddet tibi," Præ quibusvis locis, feu figuris rhetoricis eloquentiæ vim, fese insinuandi animo, attentionemque non folum movendi, fed etiam alte menti infixam retinendi, habent desumtæ ex rebus obviis fimilitudines Christo admodum familiares: veluti illa omnem eloquentiæ humanæ fubtilitatem fuperat, ubi argumentum hoc de non captanda vana apud homines gloria et existimatione orditur, dum dicit ad eleemosynam facientem : Noli tuba canere ante te. Nesciat finistra tua, quid faciat dextera tua. Dextera in fcripturis in bonam partem, hic de bono opere, finistra in malam partem accipitur, de finistro fine in captanda aura vanæ gloriæ. Porro fic loquitur Chri

stus c): Attendite, ne iustitiam vestram faciatis

כל

a) Matth. VI. 5. b) Ib. 17. c) lb. I.