biliq; amicitia, animo et voluntate, petitionibus semper suæ R. Majest. et desideriis concedendis, quoad Ecclesiæ Thesaurus et Autoritas ejus Sanctitati Christi Vicario concessa permittit, vel quoad se extendit, seu possit extendere; super idq; omnia uberrime promisi, meam etiam salutem, fidem, honorem animamque adstringens, quod omnia ex ipsius Regiæ Majestatis votis, in omne tempus præstarentur, absq; ulla prorsus occasione aut scrupulo, ab hujusmodi indulgendis petitionibus digrediendi, adeo quod Regia Majestas, ex hoc meo asseveranti relatu, hunc propensum S. D. N. in se animum perspiciens, mihiq; ejus Sanctitatis nomine, veluti Legato, et Sedis Apostolicæ membro loquenti, firmam, certamq; fidem adhibens, periculis omnibus posthabitis, laboribus sumptibusq; spretis, nullaq sui Regni aut subditorum habita ratione, animum adfixit, prorsusq; statutum et decretum in omnibus se adjungere, atq; perpetuo et constanter cum S. D N. in affectu concurrere, in eoq; certum habeo velle decrevisseq; perstare, ad mortem usque, nisi forsan ex eventibus, longe diversis a meo promisso et ejus expectatione, occasio subministretur suam Regiam Majestatem ab hoc animi sui decreto amovendi. Id si illi accideret (quod avertat Deus) merito mihi posset adscribere perfidiam, levitatem, violationemq; promissionis, quo casu quid mox officii aut ministerii possem Sanctissimo Domino nostro præstare, aut quæ fides in Ecclesiæ rebus mihi haberetur, singulari ejus Sanctitatis prudentiæ judicandum relinquo nunquam enim meo in arbitrio posthac esset, quicquam alicujus momenti hinc efficere, in ejus Sanctitatis commodum, hac nunc in re Regiæ Majestatis concepta spe, aut expectatione frustrata. Est secundo accurate considerandum quantopere hoc negotium Regiæ Majestati intersit, et quanti sit momenti, unde namque, præter Conscientiæ Regiæ exonerationem, omnis quoq: Regiæ lineæ, et stemmatis continuatio pendet; huic adnectitur totius Regni fælicitas, vel excidium, hic securitas et salus eorum consistit, qui sub Regis sunt Imperio, et qui ullo unquam tempore nascentur in ejus Regno, qua ex re oriri potest occasio, et fomes tranquillitatis perpetuæ, aut discordia belliq; atrocissimi in universum Christianum orbem, quæ omnia majoris sunt momenti, et vigilantius prospicienda quam cujusq; Principis vel Principissæ gratia, favor et expectatio. Tertio, Causa ex se est hujusmodi ut in animam meam spondere ausim, ejus concessionem, futuram non solum in conscientiæ, honorisq; Pontificis exonerationem coram Deo et hominibus, sed in Cœlis quoq; gratam, acceptamq; extituram: In hac deinde re secreta insunt nonnulla, secreto S. D. N. exponenda, et non credenda literis, quas ob causas, morbosq; nonnullos, quibus absq; remedio Regina laborat, et ob animi etiam conceptum scrupulum, Regia Majestas nec potes, nec vult ullo unquam posthac tempore, ea uti, vel ut Uxorem admittere, quodcunque advenerit. Non exigua præterea habenda est ratio eorum, quæ aliis meis literis continentur, concernentia, quæ pro ingenti thesauro S. D. N. habere queat, tam certam Regiæ Majestatis amicitiam, cum ejus Sanctitate constantissime conjunctam futuram in prosperis et adversis, in quas etiam partes amicos suos omnes pertraxit, et assidue pertrahit : ad Ecclesiæ defensionem, Sanctissimi Domini nostri conservationem, causas omnes suas et actiones dirigens; possentq; hi onines, Regia Majestate deficiente, in contrarium verti, et, ut vera loquar, nullum Principem video in quo S. D. N. possit, quam in Regia Majestate plenius aut perfectius confidere, vel cujus medio Apostolicæ sedis status in pristinam suam dignitatem queat certius restitui, cum absq; ejus subsidio, nisi solus Deus ex immensa sua bonitate manum citissime apponat, omnino imminutus iri videatur. Quod si Sanctissimus Dominus noster nunc (quod absit) in his Regiis petitionibus durum se, aut difficilem se exhibuerit, mihi certe molestissimum est futurum vivere diutius, ob innumera mala, quæ inde subsecutura videntur, hoc præsertim firmo, tutoq; Regio subsidio tam ingrate abjecto; hocq; solum, et certum, et salubre remedium videtur tantæ corrigendæ calamitati superesse, quo neglecto omnia corruant necesse est. Hac autem in re S. D. N. sua erga Regiam Majestatem animi gratitudine comprobata, poterit de illius amicitia et conjunctione quæcunq; volet sibi polliceri, adversus eos omnes, qui ejus Autoritatem aut dignitatem voluerint oppugnare. Tandem his causis rationibusq; omnibus in unum congestis, mecum ipse reputans, quam multa gravissimi momenti in hujus conjugii Dissolutione occurrant, in tanta æquitate justoq; fundamento posita, ob quæ hæc Dissolutio nec possit absq; gravissimo detrimento, nec debeat diutius protrahi aut intermitti; videns quoq: quid allegari possit et allegabitur omnino ad Regiæ Majestatis conscientiam coram Deo purgandum, etiamsi id a S. D. N. neutiquam admittatur, quæ in hujusmodi allegationibus confisa, vereor ne in tanta rerum extremitate constituta, potius quam ingentia mala, quæ hinc apertissime imminent, succe dant, dicta Regia Majestas ex duobus malis minus malum eligat, et soli suæ puræq; conscientiæ innitens, id agat, quod nunc tam reverenter a Sedis Apostolicæ Authoritate exigit, unde Sedis contemptus indies gravior excresceret, hoc præsertim tempore admodum periculoso: quæ omnia sunt a S. D. N. summa sua prudentia alte consideranda, nullo prorsus dubio aut difficultate in re tam gravi mature concedenda interjecta; nec eam retardare debet cujusquam mortalis instantia, contemplatio vel satisfactio, præsertim quum in multis aliis rebus, forsan non tam manifes tis et apparentibus, Sanctitas sua liberalem, facilemq; erga alios se sæpe præstiterit; cui humillima reverentia præmissa meo nomine dicetis, quod hæc loquor tamquam fidele, utcunq; Ecclesiæ indignum membrum, omnia excogitans quæ possent in Ecclesiæ augmentum et existimationem cedere, ea etiam admovens et consulens ut evitentur, quæ cessura videantur in contrarium. Quocirca Sanctissimo Domino nostro affirmabitis, quod præmissis omnibus tam maximi momenti existentibus probe consideratis, non veluti Mediator aut Intercessor, ob privatum illum affectum quem Regia: Majestatis causis, ut mei juris est, promovendis gero, sed tanquam is qui in re tanta et ex tam certa scientia et cognitione, velim Sanctissimo Domino nostro suadere, ut quod nunc petitur omnino concedat, idque suaderem etiam si in hoc Regnum nunquam venissem, neq; hic commune quicquam haberem; rogoque, precor, et obtestor ejus Sanctitatem, ut omni dubio, respectu, metuq; deposito, nullo pacto neget aut differat ea concedere aut adnuere, quæ Regia Majestas urgentissimas ob causas tanta nunc animi sollicitudine exposcit; sed his potius benignius liberaliterq, adnuat, et omnia concedere non gravetur in pleniorem modum qui hujus rei gratia possit excogitari, compertissimumq; sibi sua Sanctitas habeat, se id effecturum, quod coram Deo et hominibus justum omnino babebitur, actissimeque Regiam Majestatem devinciet ad suæ Sanctitatis, Ecclesiæ Apostolicæque Sedis, causasque omnes pro viribus juvandas protegendasque, nec ea in re, ulli labori, sumptui, Regno vel subditis parcet nec (si opus fuerit) propriam Personam exponere recusabit, in ea opinione constantissime permansara, in eandemque sententiam Gallorum Regem et alios confæderatos attrahet, tum pro suæ Sanctitatis et Cardinalium liberatione, tum pro Sedis Apostolicæ Authoritatis et dignitatis restitutione; et præterquam quum dicta Sanctitas mei humillimæ suæ Creaturæ fidem et existimationem conservabit, quo in omnem eventum et necessitatem ea possim hic facilius commodiusq; tractare quæ in Ecclesiæ commodum, beneficium et securitatem cessura videbuntur, in quæ officia omnem meam industriam, zelum, studiumq; adhibebo, hunc quoq; Serenissimum Regem in perpetuum sibi lucrifaciet. Quod si harum rerum rationem non habuerit, vereor ne sit futurum in mea potestate, at ullo modo banc Regiam Majestatem vel alium ullum Principem ad ea adducam, quæ Sanctissimo Domino nostro solatio aut subsidio esse possunt. Sed confido ab ipsius Sanctitate tantam malorum occasionem sublatam iri, gratissimo, benignissimo, liberrimoq; animo, omnia ut petuntur concessuram esse, nullo objecto impedimento, contradictione aut mora. XII.-Romæ Jan. 20, 1528. Staphileus's Letter to the Cardinal, that shews how much he was persuaded of the Justice of the King's Cause. The Original. [Cotton Libr. Vitell. B. 10.] REVERENDISSIME et illustrissime Domine D mihi colendissime, post humillimam commendationem D. V. Reverend dignabitur intelligere, qualiter quintadecima die post recessum nostrum a Londino conscendimus navem, retenti interim in portu ob tempestatem Maris et contrarios ventos : interim in itinere fui cum Reverendo Domino Roffen. et disputavimus materiam multum, copiose, et satis prolixe, in præsentia Domini Doctoris Marmeduci, qui intellexit omnia ex utraq; parte ab utroque dicta et sæpius replicata; penes quem autem steterit victoria, vel saltem, uter nostrum validius certaverit, D. V. Reverend. percipiet ex fideli relatione præfati D. Marmeduci. Unum certifico D. V. Reverend. quod pro uno mediocri Episcopatu desiderassem quod huic nostræ Disputationi interfuisset Serenissimus Rex noster et D. V. et Regina, pro intelligentia veritatis et pro modo disputandi: etenim commendo humiliter D. V Reverend. istum bonum virum, bonum servitorem ac diligentum Serenissimæ Regiæ Majestatis et D. V. Reverendiss. Quibus me quoq; humillimum ac ex toto devotissimum eorum servum quam bumillime possum ex toto corde meo semper commendo, præstiturus utriq; fideliss. et amantiss. obsequium in rebus et negotiis mihi commissis et committendis. Bene valeat D. V. Reverendiss. quæ dignabitur tenere me semper in bona gratia Serenissimi Regis nostri, qui est decus et ornamentum Regiæ Dignitatis. Ex Bononia 20 Jan. 1528. D. V. Reverendiss. Humillimus Servitor Episcopus XIII. Ad Campegium, 1528. The Cardinal's Letter to Campegius, taken from the Draught of it; corrected with his own hand. [Cotton Libr. Vitell. B. 10.] REVERENDISSIME in Christo Pater, grata semper huic Regiæ Majestati extiterunt Vestræ Reverend. Dominat. officia, sed gratissimum omnium illud fuit, quod tanta fide et sedulitate in ipsius promovenda causa ab ea fuisse præstitum ex Reverendi Domini Jerdonen. sermone cognovit: quam optimi amoris significationem toto pectore amplexatur, jussitq; ut suis nominibus ingentes vestræ Reverendissime D. gratias haberemus: Cui ego eo quoq; nomine maxime quoq; me debere fateor, nulla enim in re magis obnoxium me sibi potest efficere, quam si totis suis viribus, omni gratia et Authoritate adnitatur, quo negotium hoc ex Regiæ Majestatis sententia quam citissime conficiatur ; hujusmodi enim est ut nullum gravius possit accidere, dilationem nullam patitur, utpote quod totius hujus Regni conservationem, Regiæ sobolis continuationem et ejus animi salutem in se contineat: causa quidem manifestior est quam disputatione egeat, et sanctior quam debeat in controversiam ad duci, hanc anam gratiam et nunc primum a Sede Apostolica votis omnibus petit, et eam tum ex rei justitia, tum ex sua in S. D. N. filiali devotione, spem concepit,ut nullo pacto sibi persuadeat unquam fieri posse ut sua expectatione frustretur, quam scit vestræ R. D. opera ac pio patrocinio maxime posse juvari. Iterum igitur atq; iterum Reverendissimam D. vestram obsecro, ut postquam recenti et claro hoc testimonio purgavit quicquid antea in Regiam Majestatem fide sinistre fuerat ad nos delatum, et nostrum animum sibi totum devinxit, non gravetur nunc strenue in hoc Regio promovendo negotio ad optatum usq; finem perseverare, quod ita cor nostrum premit, ut vel proprio sanguine id vellemus posse a S. D. N. impetrare. Cætera, vestra Reverendissima D. uberius ac distinctius cognoscet ex Reverendo Domino Episcopo Jerdonensi, et ex Domino Stephano Gardinero intimo meo servo, et Domino Edwardo Foxo Regio familiari, quibus rogo ut certissimam in omnibus fidem velit habere. Et fælicissime valeat. XIV.-Maii 7, 1528. [Cotton Libr. Vitell. B. 10.] MAGNIFICE Domine Gregori, &c. Ingentem Serenissima Regia Majestas et ego lætitiam concepimus, quum tum ex Domini Stephani literis, tum vero ex Domini Foxi relatu cognovimus, quanta fide, industria, ac vigilantia usi sitis in ejusdem Regiæ Majestatis conficiendo negotio, quem ves. trum animum, etsi sæpe antea arduis in rebus exploratissimum certissimumq; haberemus, hoc tamen tam claro testimonio nihil a vobis omissum perspicimus, quod votum nostrum utcunq; juvare potuisset. Cæterum quum nonnulla adhuc meo aliorumq; Doctiss. virorum judicio superesse videantur, ad Regiæ Majestatis causam securissime stabiliendam finiendamq; de quibus ad D. Stephanum in præsentia perscribo; Vos iterum atq; iterum rogo, ut de illis impetrandis apud S. D. N. una cum Domino Stephano vestram gratiam et Authoritatem, quam apud ejus Sanctitatem maximam esse et audio et gaudeo, pro viribus interponatis, maxime autem ut in Commissione illa Deeretali a S. D. N. nullis Arbitris seu consultoribus admissis concedenda, et secreto ad me mittenda. omnes vires ingenii, prudentiæ diligentiæq; vestræ adhibeatis, affirmabitisq; et in salutem animamq; meam eidem S. D. N. spondebitis, quod dictam Bullam secretissime nullis mortalium oculis conspiciendam apud me asservabo, tanta fide et cautione, ut ne minimum quidem ex ea re periculum, vel periculi metum ejus Sanctitas sit sensura; non enim eo consilio aut animo eam Commissionem impetrari tam vehementer cupio, ut vel illius vigore ullius processus aut aliud præterea quicquid ageretur, vel eadem publice privatimve legere illa ulli exhiberetur, sed ut hac quasi arrha et pignore summæ paternæq: S. D. N. erga Regiam Majestatem benevolentiæ apud me deposito, quum videat nihil illi denegaturum quod petiverit, perspiciatą, tantum fidei ejus Sanctitatem in me reposuisse, sic mea apud dictam Majestatem augeatur Authoritas, ut quanquam vires omnes suas opesq; Apostolicæ Sedis conservationi et in pristinum statum reparationi sic sponte dicaverit, me tamen suasore et consultore omnia in posterum, et in sanguinis effusionem sit concessura, et effectura, quæ in jusdem Sedis et suæ Beatitudinis securitatem, tranquillitatem et commodum, quaquam ratione cedere poterunt. XV.-The Brieve of Pope Julius for the [Cotton Libr. Vitel. B. 12.] JULIUS Papa Secundus. Dilecte Fili et dilecta in Christo Filia, salutem et Apostolicam Benedictionem. Romani Pontificis præcellens Authoritas concessa sibi desuper utitur potestate, prout (personarum, negotiorum et temporum qualitate pensata) id in Domino conspicit expedire. Oblatæ nobis nuper pro parte vestra petitionis series continebat, quod cum alias tu Filia Catharina, et tunc in humanis agens quondam Arthurus Carissimi in Christo Filii nostri Henrici Angliæ Regis illustrissimus primogenitus, pro conservandis pacis et amicitiæ nexibus et fæderibus inter præfatum Angliæ Regem, et Carissimum in Christo Filium nostrum Ferdinandum Regem, et Carissimam in Christo Filiam nostram Elizabeth. Reginam Catholicos Hispaniarum et Siciliæ, Matrimonium per verba legitime de præsenti contraxeritis, illudque carnali copula consummaveritis, quia tamen Dominus Arthurus, prole ex hujusmodi Matrimonio non suscepta, decessit, et hujusmodi vinculum pacis et connexitatis inter præfatos Reges et Reginam ita firmiter verisimiliter non perduraret, nisi etiam illud alio affinitatis vinculo confoveretur et confirmaretur, ex his et certis aliis causis, desideratis Matrimonium inter vos per verba legitime de præsenti contrahere: Sed quia desiderium vestrum in præmissis adimplere non potestis, Dispensatione Apostolica desuper non obtenta, nobis propterea humiliter supplicari fecistis, ut vobis providere in præmissis de Dispensationis gratia et benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur qui inter singulos Christi fideles, præsertim Catholicos Reges et Principes, pacis et concordiæ amænitatem vigere intensis desideriis affectamus, his et aliis causis ani mum nostrum moventibus, hujusmodi supplicationibus inclinati, vobiscum, ut aliquo impedimento affinitatis hujusmodi ex præmissis proveniente non obstante Matrimo nium inter vos contrahere, et in eo postquam contractum fuerit, remanere, libere et licite valeatis, Authoritate Apostolica per præ- Novemb. datis Bononiam ad Equitem fratrem sentes Dispensamus; et quatenus forsan pervenisset, neq; ipse tunc posset præ debijam Matrimonium inter vos de facto publice litate properatis itineribus Romam venire, ne vel clandestine contraxeritis, ac carnali co- ad eam rem longioris temporis moram interpula consummaveritis, vos et quemlibet ves- poneret, misit per dispositos equos D. Vincentrum ab excessu hujusmodi, ac Excommuni- tium Cassalium fratrem nostrum patraelem, cationis sententia quam propterea incurris- volens ipsum statim subsequi; venit igitur tis, eadem Authoritate absolvimus, ac etiam D. Vincentius Cassalius. At ego Vestræ Dovobiscum ut in hujusmodi Matrimonio sic de minationis Reverendissimæ literis lectis ac facto contracto remanere, seu illud de novo perpensis, S. D. N. adivi, et ea quæ D. V. contrahere, inter vos libere et licite valeatis, Reverendissima scripserat, diligenter ejus similiter Dispensamus, prolem ex hujusmodi Sanctitati exposui, ipsasq; etiam literas reMatrimonio sive contracto sive contrahendo citavi, quæ prudentissime et efficacissime suscipiendam legitimam decernendo. Vo- omnia explicabant. Atq; hujusmodi verbis lumus autem, si hujusmodi Matrimonium de sum loquutus. facto contraxistis, Confessor, per vos quemlibet vestrum eligendus, pænitentiam, quam adimplere teneamini, propterea vobis injungat. Dat. Romæ apud Sanctum Petrum sub annulo Piscatoris, die 26 Decemb. millesimo quingentesimo tertio. Pont. nostri Anno primo. SIGISMUNDUS. et XVI.-A part of the Cardinal's Letter to G. [Cotton Libr. Vitel. B. 10.] XVII. John Cassali's Letter about a Confer- [Cotton Libr. Vitell. B. 10.] QUUM Tabellarius D. Vestræ Reverendissimæ cum ejus mandatis literisq; die 2. Nou locus hic nec tempus postulat, Beatissime Pater, ut ego nunc commemorem, quanto amore, quanto animi affectu, quibusq; officiis illa Regia Majestas Apostolicam Sedem Sanctitatemq; Vestram sit ubique omni tempore prosequuta, quantaq; observantia et fide Reverendissimus Dominus Eboracen. semper coluerit; nec recensendum hic videtur, quot labores, quot incommoda subiverint, quae officia, quas multoties impensas effecerint, quærentes Ecclesiasticum statum, Christianam Religionem, et Catholicam Fidem protegere ac conservare: Nec vestra Sanctitas ignorare debet, quibus laboribus, quantis precibus, quot tabellariis, quot oratoribus missis, quot non dicam literis, sed voluminibus conscriptis, post multa insuper Jurisperitorum consilia, tum ex Anglia allata, tum hic etiam formata, fuerit tandem a vestra Sanctitate impetratum, ut res eo, quo fuit pacto, componeretur: Qua ratione Regia Majestatis desiderio indulgebatur, et Beatitudinis vestræ honori ac conscientiæ justitiæq; et æquitati consulebatur: At nunc Sanctitas Vestra animadvertit illos, præter omnium nostrum spem et opinionem, omni auxilio penitus esse destitutos: Reverendiss. Campegius non modo non ostendit, se adeo urgentibus precibus Serenissimi Regis obtemperare velle, sed ut primum ad Colloquium venit, rem totam pervertit, Regiam Majestatem a Divortio dissuasit, perinde ac si ei Legatio demandata fuerit, ut Serenissimo Regi ex parte Reginæ persuadere debeat, ut se a Divortio abstineat, adeo ut non possit Regia Majestas stimulum hunc Conscientiæ ex suo pectore evellere, semperq; in ea mentis perturbatione illi sit permanendum, ut omnibus horis cogitet successorem sui Regni ex suo sanguine defuturum. Neq; adhuc Reverendissimus Campegius ullam significationem dedit, velle se ad id exequendum descendere, quod priore illa generali Commissione continetur; verum, quod pejus etiam est, quum multis precibus Bulla Decretalis in hac causa Regia impetrata fuerit, promiseritq; Vestra Sanctitas se permissurum ut Serenissimo Regi ac Reverendiss. D. Eboracen. ostenderetur, ut eorum manibus crederetur, quam ipsi aliquibus ex Secretissimis Consiliariis ostenderent, ut Serenissimus Rex de totius negotii æquitate instructior fieret, noluit Reverendissimus Campegins træ Sanctitatis culpa in illo Regno orirentur: eam credere Serenissimo Regi, aut Reverendissimo Domino Eboracen. suo in ea causa College. Cur autem velit Vestra Sanctitas Regiam Majestatem in eam spem adduxisse, ut deinde hoc pacto illam frustretur ac deludat. Tunc S. D. N. injecta in meum brachium manu, me ulterius loqui prohibuit, se ira accensum non abscondens, dixit, Non parum sibi de D. V. Reverendissima conquerendum esse, atque sub ejus fide se deceptum esse; Bullam Decretalem dedisse, ut tantum Regi ostenderetur, concremareturq; statim ad hoc me (inquit) multis ille magnisque precibus protraxit, ostendens, si id non daretur, manifestam suæ saluti ruinam impendere; nunc autem eam Bullam, quæ debuit esse Secretissima, vult divulgare, neq; unquam se promisisse concessurum ut Consiliariis ostendatur: literas (inquit) ipsas Reverendissimi Eboracen. proferre possum, quibus id tantum, quod dixi, petit, et ipsum Fquitem Cassalium testem volo, quod Dominus Stephanus Gardinerus et ipse nil aliud a me postulaverunt, nec si postulassent, quicquam amplius obtinuissent; atq; utinam aliter rem petissent, eam namq; facile denegassem, nec ad hanc pænitentiam venissem, ex qua vel unius digiti jactura (modo fieri possit) quod factum fuit revocarem, video enim quantum mali ex eo mihi subeundum sit. Quum S. D. N. hæc et similia contra suum morem dixisset, ego in eam sententiam subsequutus, sciendum esse, quod D. V. Reverendissima petit, non esse ab eo, quod ejus Sanctitas constitutum fuisse dicit alienum, nec D. V. Reverendissima hanc rem divulgari velle, aut secundum eam Bullam sententiam ferri: Cæterum Regiæ Majestati et sibi tradi, ut possent aliquibus fidelioribus carioribusq; Consiliariis ostendere, ut ipsi de re tota fiant instructiores, quod perinde arcanum erit, ac si in nullius notitiam devenisset. An non (inquam) Sanctitas Vestra plerosq; habet, quibus quum aliquid arcanum crediderit, putet id non minus celatum esse, quam si uno tantum pectore contineretur, quod multo magis Serenissimo Angliæ Regi evenire debet, cui singuli in suo Regno sunt subjecti, neq; etiamsi velint, possunt Regi non esse fidelissimi: Væ nanq; illis si vel parvo momento ab illius voluntate recederent, quid hoc præterea obesse potest? an non sic petitum, sic constitutum fuit? quæ ratio Sanctitatem Vestram propositum mutare cogit? Ibi Pontifex iracundus, et concitatior etiam quam paulo ante; Haud (inquit) ita fuit constitutum, nec me latet, quid de ea Bulla facere cogitent et cujusmodi ex eo mihi damnum redundaturum sit; firmum igitur illud habeatis, me decrevisse, neq; sententiam muto, nolle quicquam amplius hac in re permittere. At ego, nolit (quæso) Vestra Sanctitas sic ex certa animi sententia loqui, ac potius in his literis Reverendissimi Domini Eboracen. consideret damna, ruinas, hæreses, quæ Ves Regia enim Majestas male a Vestra Beatitudine tractata, injuria, et ignominia affecta, studium et voluntatem, quam semper optimam in Sedem Apostolicam habuit, in contrariam partem convertere posset, hoc est Dominationi Vestræ toto pectore considerandum. Esto quod de hujus negotii æquitate disceptatum non sit, concedamus etiam hanc rem malam, et mali exempli futuram (quod quidem secus esse judicaverunt omnes) an non Vestra Sanctitas novit pleraq; quæ non bona sunt præferri nonnunquam a nobis solere, ne pejora patiamur; atq; hoc tum aliis in rebus, tuin imprimis hæresium evitandarum causa providendum est, quas videmus, quum semel altiores radices egerint, non posse amplius extirpari: atq; ibi ad illius pedes genibus flexis, eam precibus omnibus sum obtestatus, ut amicitiam potentissimi Regis conservare, observantiam Dominationis Vestræ Reverendissimæ erga ejus Sanctitatem, nostramq; servitutem respicere vellet; relicta namq: Regiæ Majestatis amicitia, religionis imminutio subsequeretur, et Regni illius a tam antiqua cum Sede Apostolica conjunctione dissolutio, ac Dominationis Vestræ Reverendissimæ gratia et Autoritas apud Sereniss. Regem non suo merito deficeret ejusq; fortasse salus periclitaretur; Nos autem qui semper Beatitu dini Vestræ inservivimus, pro qua tot bonis officiis functi sumus, et tantum operæ perfecimus, ad integram amicitiam inter Regiam Majestatem et Vestram Sanctitatem conservandam, in medio nostrarum actionum, Regni illius damna et calamitatem, nostramq; certissimam ruinam conspiceremus. Ad hæc S. D. N. et brachiorum et totius corporis agitatione, animum commotum ostendens, Volo (inquit) ego ruinam, quæ mihi modo immineat considerare, et idipsum quod feci valde me angit; Si hæreses, vel alia mala oritura sunt, quænam in eo mea culpa erit, satis meæ conscientiæ fuerit me vacasse culpa, cui essem obnoxius, si hoc etiam quod nunc ex me petitur concederem: Nec Reverendissimus Dominus Eboracensis, nec vos ullam causam de me conquerendi habetis, quicquid nunc pollicitus sum præstiti, neq; aliud unquam, etsi mihi faciendi esset facul tas, Regia Majestas et Reverendissimus Dominus Eboracen. a me petierunt, quod non promptissime concesserim, ut quisq; facile intelligat, quanti eos semper fecerim; ad aliqua etiam Vestri causa faciliorem me præbui. Cæterum ubi vertitur meæ conscientia integritas omnia posthabenda censeo, agant per se ipsi quod volunt, Legatum remittant eo prætextu, quod in causam ulterius procedi nolint, et deinceps ut ipsi volent rem conficiant, modo ne me autore injuste quicquam agatur. Tunc ego, Nonne Vestra Sanctitas vult, ut ex vigore Commissionis proce datur? quod quum velle affirmasset, dixi, igitur Reverendissimus Campegius Sanctitatis Vestræ voluntati adversatur, Divortium |