XXXIII.-July 1, 1550.

A Letter from Crook out of Venice, concerning the Opinions of Divines about the Divorce. An Original.

[Cotton Libr. Vitell. B. 13.] PLEASE it your Highness to be advertised, That as this day I obtained the Common seal of the University of Fadua, in substantial and good form; for all the Doctors were assembled upon Sunday, and the Case was amongst them solemnly and earnestly disputed all Monday, Tuesday, Wednesday, and Thursday, and this present Friday in the morning again; and thereupon they concluded with your Highness, and desired a Notary to set his Sign and hand unto an Instrument, by Leonicus and Simonetus devised, in corroboration of your Cause, and thereby to testify that this Instrument was their Deed, Device, Act, and Conclusion; and for the more credence to be given to the said Instrument, they caused the Chancellor of the Potestate here to set his Hand and Seal for the approbation of the Authority of the Notary: A Copy of all the which things I send unto your Highness by this Bearer, in most humble wise beseeching the same to be advertised, that the General of the BlackFriers hath given a Commandment, That no Black-Frier dispute the Pope's Power: Notwithstanding Prior Thomas Omnibonus procureth daily new Subscriptions, and will do till the Brief of contrary Commandment shall come unto his hands.

My fidelity bindeth me to advertise your Highness, that all Lutherans be utterly against your Highness in this Cause, and have letted as much with their wretched Power, Malice, without Reason or Authority, as they could and might, as well here as in Padua and Ferrara, where be no small Companies of them. I doubt not but all Christian Universities, if they be well handled, will earnestly conclude with your Highness. And to obtain their assent, as well through Italy, France, Almagne, Austrich, Hungary, and Scotland, I think it marvellous expedient, for the preferment of this your most honourable and high Cause; As from the Seigniory and Dominion of Venice towards Rome, and beyond Rome, I think there can be no more done than is done already, albeit, gracious Lord, if that I had in time been sufficiently furnished with Mony. Albeit I have beside this Seal procured unto your Highness an hundred and ten Subscriptions, yet it had been nothing in comparison of that that I might easily and would have done; and at this hour I assure your Highness, that I have neither Provision nor Mony, and have borrowed an hundred Crowns, the which also are spent about the getting of this Seal; of the which my need, and divers impediments in your Highness's Cause here, I have advertised your Highness by many and sundry Letters, and with the same sent divers Books and

Writings, part to Hierom Molins a Venetian, and factor to Mappheus Bernardus, by the hands of your Subject Edmund Herwell, part directed to Mr. Tuke, whereof I am nothing ascertained whether they be exhibited unto your Highness or not, to no little discomfort unto me; notwithstanding I have reserved a Copy of all things, Letters, and others, and herein enclosed a Bill, specifying by whom and to whom I directed my said Letters, in most humble wise, beseeching your most Royal Clemency, to ponder my true, sure, and good endeavours, and not to suffer me to be destitute of Mony, to my undoing, and utter loss of your most high Causes here; for of my self I have nothing whereby to help my self. And thus the most Blessed Trinity keep and preserve your Highness in his most Royal Estate. At Venice, the first day of July at night, Anno-30. R. CROOK.

XXXIV.-The Judgment of the Universities concerning the King's Marriage; taken from the Printed Edition of them. London, 1532. Censura Facultatis Sacra Theologiæ almæ Universitatis Parisiensis.

DECANUS et Facultas Sacræ Theologiæ almæ Universitatis Parisiensis, omnibus, ad quos præsens scriptum pervenerit, salutem in eo, qui est vera Salus. Cum nuper suborta magnæ difficultatis controversia super invaliditate Matrimonii, inter Serenissimum Henricum Octavum Angliæ Regem, Fidei Defensorem, et Dominum Hiberniæ, ac Illustrissimam Dominam Catharinam Angliæ Reginam, claræ memoriæ Ferdinandi Regis Catholici Filiam contracti, et carnali copula consummati, illa etiam nobis Quæstio in justitia et veritate discutienda et examinanda proposita fuerat, videlicet, An ducere relictam fratris mortui sine liberis sic esset jure divino et naturali prohibitum, ut interveniente summi Pontificis Dispensatione, non posset fieri licitum, ut quis Christianus relictam fratris ducat, et habeat in Uxorem; Nos Decanus et Facultas antedicta, cogitantes, quam esset pium et sanctum, nec-non debito charitatis, et nostræ Professioni consentaneum, ut his, qui in lege Domini secura, tranquillaq; conscientia vitam hanc ducere, et transigere cupiant, viam justitiæ ostenderemus, noluimus tam justis et piis votis deesse. Hinc more solito, apud ædem S. Mathurini per juramentum convenientes, et solemni Missa cum Invocatione Spiritus Sancti ob hoc celebrata, nec-non præstito juramento de deliberando super præfata quæstione, secundum Deum et Conscientiam; Post varias et multiplices Sessiones, tam apud ædem S. Mathurini, quam apud Collegium Sorbonæ, ab octava Junii usq; ad secundum Julii habitas, et continuatas, perscrutatis prius excussisq; quam diligentissime, ac ea qua decuit, reverentia et Religione, Sacræ Scripturæ Libris eorumq;

probatissimis interpretibus, nec-non Sacrosanctæ Ecclesiæ generalibus ac Synodalibus Concilii Decretis et Constitutionibus longo usu receptis et approbatis: Nos prædicti Decanus et Facultas de prædicta Quæstione disserentes, et ad eam respondentes, sequentes unanime judicium et consensum Majoris partis totius Facultatis, Asseruimus et Determinavimus, prout et in his scriptis per præsentes Asserimus et Determinamus, quod prædictæ nuptiæ cum Relictis fratrum decedentium sine liberis, sic naturali jure pariter et divino sunt prohibitæ, ut super talibus Matrimoniis contractis, sive contrahendis, Summus Pontifex dispensare non possit. In cujus nostræ Assertionis et Determinationis fidem et testimonium, sigillum nostræ Facultatis cum signo nostri Notarii, seu Bedelli præsentibus apponi curavimus. Datum in generali nostra Congregatione per juramentum celebrata apud S. Mathurinum. Dom. Millesimo quingentesimo trigesimo, Mensis vero Julii die secundo.

Censura Facultatis Decretorum almæ

Universitatis Parisiensis.

Anno

IN Nomine Domini Amen. Cum proposita fuisset coram nobis Decano et Collegio Consultissima Facultatis Decretorum Parisiensis Universitatis Quæstio; An Papa possit Dispensare, quod Frater possit in Uxorem ducere, sive accipere relictam Fratris sui, Matrimonio consummato per Fratrem præmortuum? Nos Decanus et Collegium præfatæ Facultatis, post multas Disputationes et Argumenta hinc inde super hac materia facta ac habita, cum magna et longa libro. rum, tam divini, quam Pontificii et Civilis, jurium revolutione consulimus, et dicimus, Papam non posse in facto proposito dispensare. In cujus rei testimonium, has præsentes Sigillo nostræ Facultatis, et signo nostri scribæ primi Bedelli muniri fecimus. Datum in Congregatione nostra apud Sanctum Joannem Lateranensem, Parisiis die vicesima tertia mensis Maii, Anno Dom. millesimo quingentesimo trigesimo.

Censura almæ Universitatis Aurelianensis. CUM abhinc aliquod tempus nobis Collegio Doctorum Regentium alma Universitatis Aurelianensis propositæ fuerit, quæ sequuntur Quæstiones, videlicet; Si jure divino liceat fratri Relictam fratris (quam Fratriam vocant) accipere Uxorem? Item et si hoc sit eo jure vetitum, utrum divinæ Legis prohibitio Pontificali Dispensatione remitti possit? Nos prædictum Collegium, post multas ad prædictorum dubiorum Disputationem (de more nostro) factas Sessiones et Congregationes, postque Juris tum Divini tum Canonici locos (quod facere potuimus) examinatos, et omnibus mature atque exacte pensatis et consideratis: Definivimus, prædictas nuptias citra divinæ legis injuriam attentari non posse, etiamsi summi Pontificis accedat indulgentia, vel permissus. In cujus rei testimonium præsens publicum Instrumentum a

Scriba præfatæ almæ Universitatis subsignari fecimus, ejusdemq; Sigillo communiri. Actum in Sacello Beatæ Mariæ Boninuncii Aurelianensis. Anno Dom. Millesimo quingentesimo vigesimo nono, die quinto Mensis Aprilis.

Censura Facultatum Juris Pontificii et legum Alma Universitatis Andegavensis.

CUM certo abhinc tempore nobis Rector' et Doctoribus Regentibus in Pontificia et legum disciplina almæ Universitatis Andegavensis sequentes Quæstiones propositæ fue naturali illicitum sit homini Christiano Rerint, scilicet, Utrum Jure Divino pariter et licam fratris sui, etiam absq; liberis, sed Matrimonio jam consummato defuncti, ducere Uxorem? Et an Summo Pontifici liceat super hujusmodi nuptiis dispensare? Nos præfati Rector et Doctores, post plures ad Disputationem hujusmodi quæstionum, et veritatem comperiendam factas, ex more, Congregationes et Sessiones, postq; varios Juris tam Divini, quam humani locos, qui ad eam rem pertinere videbantur, discussos, multas quoq; rationes in utramq; partem adductas et examinatas, omnibus fideliter consideratis, et matura deliberatione præhabita, Definimus neque Divino neque Naturali Jure permitti homini Christiano, etiam cum Sedis Apostolicæ Authoritate seu Dispensatione super hoc adhibita, Relictam fratris, qui etiam sine liberis post consummatum Matrimonium decesserit, Uxorem accipere vel habere. In quorum omnium supradictorum fidem, præsens publicum Instrumentum a Scriba seu Notario præfatæ Alma Universitatis subsignari jussimus, ejusdemq; Universitatis Magno Sigillo muniri. Actum in æde sacra Divi Petri Andegavensi, in Collegic nostro. Anno Domini Millesimo quingentesimo tricesimo, die septimo Maii.

Censura alma Universitatis Bituricensis. Nos cum Decano Theologiæ, Facultas ir Universitate Bituricensi (ut Doctoris Gentium Pauli exemplo plerisq; locis auspicemur scriptum nostrum a precatione) omnibus dilectis Dei in quibus vocati estis, Lectores Charissimi, quiq; ad quos scribimus, Gratia vobis et pax a Deo Patre et Domino nostro Jesu Christo. Dum complerentur dies inter Octavas Pentecostes, et essemus omnes pariter in eodem loco, corpore et animo congregati, sedentesq; in domo dicti Decani; facta est nobis rursus Quæstio eadem, qua sæpius antea, non quidem parva, hunc in modum: An rem faciat illicitam necne, frater accipiens Uxorem a præmortuo fratre relictam, consummato etiam Matrimonio? Tandem rei ipsius veritate disquisita et perspecta, multo singulorum labore, et Sacrorum iterata atq; iterata revolutione codicum, unusquisq; nostrum non fascinatus, quo minus veritati obediret, cæpit, prout Spiritus Sanctus dedit, suum hoc unum arbitrium eloqui, absq; personarum acceptione, in veritate comperi, personas memoratas in Capite Levitici octavo

4. Carnalis Copula affinitatem solo Jure Ecclesiastico repertam inducit.

5. Affinitas sola Carnis concubitu orta Sanctione humana solum impedit, ne Matri monium contrahatur, et contractum dissolvit. 6. Carnalis Copula Matrimonium necessario reddit consummatum.

7. Potest Matrimonium Carnali Copula consummari, etiam Uxoris Virginitate irrecuperabili non amissa.

8. Serenissimam Catharinam ab Illustrissimo Principe Arthuro relictam Virginem non fuisse affirmamus.

9. Sereniss. Catharinam ex Judiciis quam plurimis attestantibus, et violentam præsumptionem inducentibus, ab eodem Illustrissimo Principe Arthuro corruptam, atque Matrimonium inter eos consummatum fuisse non dubitamus.

10. Serenissima Catharina, præsumptione violenta hujusmodi constante, Virginitatem suam Juramento præsertim publico probare nequit.

11. Judex eandem Serenissimam Catharinam, super ea causa jurare volentem, ad juramentum jure quidem admittere non potest. 12. Henrici octavi Angliæ Regis Invictissimi et Serenissimæ Catharinæ prætensum Matrimonium, lege Divina et naturali prohibente, nullum omnino fuisse neq; esse posse Censemus.

XXXVII-A Bull sent to the Arch-Bishop of Canterbury, against the Statutes of Provisors.

[Ex MS. D. Petyti.]

MARTINUS Episcopus, Servus Servorum Dei, venerabili Fratri Archiepiscopo Cantuariensi salutem et Apostolicam Benedictionem. Si quam districto Dei Judicio de commissis tibi ovibus rationem redditurus es, aliquando cogitares, si meminisses et tu qua pastoralis officii cura esse debet, quantumq; Ecclesiæ Romanæ, a qua dignitatem et auctoritatem vendicas, jus atque honorem tueri obligatus es, in considerationem duceres; profectò non usque adeo dormitares neque negligeres: Surrexisses jamdudum, et post oves jam longe aberrantes inclamares, ac pro viribus resisteres iis, qui jura ac privilegia a summo Ecclesiarum capite omnium Christo, Ecclesiæ Romanæ tradita, sacrilego vel ausu violant atque contemnunt. Numquid ideo Pontificalis Dignitas tibi commissa est ut hominibus præsis, opes cumules, et quæ tua sunt non quæ Jesu Christi quærere debeas? Si id existimas vehementer erras, et a Christi intentione longe abes, qui cum Beato Petro oves suas committeret, nil ei aliud nisi ut illas pasceret indixit, priusque non semel, sed bis ac tertio, an ab eo diligeretur expostulans. Esine hæc in Christum dilectio quam habes? Estue hoc amare ac pascere oves? Itane

debitum quo Ecclesiæ Romanæ astringeris, recte exsolvis? En ante oculos tuos ab ovili errantes in præcipitium labuntur oves, nec illas revocas neque reducis. In conspectu tuo herbas pergunt pestiferas pascere, nec illas prohibes, immo (quod abominabile est) tuis quasi manibus hujusmodi præbes mortiferum cibum. Te vidente, lupus illas dispergit, et taces tanquam canis mutus non valens latrare. Aspicis simul et Christi et Ecclesiæ et sedis Apostolicæ mandata, auctoritatem, reverentiamque contemptui haberi, nec semel unum murmuras verbum, clanculum saltem, si nolles palam. An ignoras ante æterni tribunal judicis hujusmodi reatus et culpæ usque ad minimum quadrantem redditurum te rationem? num credis, si qua tuo neglectu perierit ovium (pereunt autem multa) de tuis manibus sanguis earum exigetur? Quid per os Ezechielis Dominus comminatur, memora et extimesce. Ipse, inquit, Speculatorem Domini posuit te Deus, si videris gladium venientem, et non insonueris buccina, et aliquis perierit, sanguinem ejus de manibus tuis requiram; hæc dicit Dominus. Qualis autem et qualis iniquitatis et abominationis gladius in Angliæ Regnum, atque oves tuas descenderit, tuo judicio (si ratione uteris) relinquimus. Perlege illud Statutum Regium, si tamen Statutum, si tamen Regium dici fas est. Nam quomodo Statutum, quod Statuta Dei et Ecclesiæ destruit? Quomodo Regium? quod Instituta peremit? contra illud quod scriptum est, Honor Regis Judicium diligit. Et judica, venerabilis Frater et Christiane Episcope, ac Catholice Præsul, si justum, si æquum, si a Populo Christiano servari est. Imprimis per illud execrabile Statutum ita Rex Angliæ de Ecclesia cum Provisionibus et Administrationibus disponit, quasi Vicarium suum Christus eum instituisset. Legem condit super Ecclesias, beneficia, Clericos et Ecclesiasticum statum, ad se suamq; laicalem Curiam nonnullas causas Spirituales et Ecclesiasticas jubet introduci; et ut uno verbo concludamus, ita de Clericis statuit, de Ecclesiis et Ecclesiastico Statu, quasi Ecclesiæ claves in manibus haberet, et non Petro, sed sibi hujusmodi cura commissa foret. hanc nefandam Dispositionem, vipereas quasdam contra Clericos adjecit pœnas, quæ ne quidem contra Judæos vel Saracenos, per ullum de Statutis suis, promulgatæ inveniuntur. Possunt ad Angliæ Regnum cujuslibet generis homines libere proficisci ; soli acceptantes beneficia Auctoritate Summi Pontificis, Vicarii Jesu Christi, jubentur exulari, capi, incarcerari, omnibusq; bonis exui, executoresq; literarum Apostolicarum, Procuratores, Notarii, ac quicunq; alii Censuram seu Processum ab Apostolica sede in Kegnum mittentes aut deferentes, ultimo supplicio deputantur, projectiq; extra protectionem Regis exponuntur ab omnibus captivandi. Vide si audita est unquam similis Statuti iniquitas : Consideret prudentia tua, si Regem aut

Præter