Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

CAP. II.

De persecutione magistri sui Guillelmi.

De rectione ipsius apud Melidunum.

2

Me' itaque primogenitum suum quanto cariorem habebat, tanto diligentius erudiri curavit. Ego vero quanto amplius et facilius in studio litterarum profeci, tanto ardentius in eis inhæsi, et in tanto earum amore illectus sum, ut militaris gloriæ pompam cum hæreditate et prærogativa primogenitorum meoruni fratribus derelinquens, Martis curiæ penitus abdicarem ut Minervæ gremio educarer. Et quoniam dialecticarum rationum armaturam omnibus philosophiæ documentis prætuli3, his armis alia commutavi, et trophæis bellorum conflictus prætuli disputationum. Proinde diversas disputando perambulans' provincias, ubicunque hujus artis vigere studium audieram, peripateticorum æmulator* factus sum.

12

10

4

6

Perveni tandem Parisius' ubi jam maxime disciplina hæc florere consueverat, ad Guillelmum scilicet Campellensem præceptorem meum in hoc tunc magisterio re et fama præcipuum cum quo aliquantulum moratus primo ei acceptus, postmodum gravissimus extiti, quum nonnullas scilicet ejus sententias refellere conarer, et ratiocinari contra eum sæpius aggrederer, et nonnunquam superior in disputando viderer. Quod quidem et ipsi qui inter conscholares " nostros præcipui habebantur, tanto majori sustinebant indignatione, quanto posterior 2 habebar ætatis et studii tempore. Hinc calamitatum mearum, quæ nunc usque perseverant, cœperunt exordia, et quo amplius fama extendebatur nostra ", aliena in me succensa est invidia. Factum tandem est ut supra vires ætatis meæ de ingenio meo præsumens, ad scholarum regimen adolescentulus aspirarem, et locum, in quo id agerem, providerem; insigne videlicet tunc temporis Meliduni castrum, et sedem regiam. Præsensit hoc prædictus magister meus, et quo longius posset scholas nostras a se removere conatus, quibus potuit modis latenter machinatus est; ut priusquam a suis recederem scholis, nostrarum præparationem præpediret ", et provisum mihi locum auferret. Sed quoniam de potentibus terræ nonnullos ibidem habebat æmulos, fretus eorum auxilio voti mei compos extiti, et plurimorum mihi assensum ipsius invidia manifesta conquisivit. Ab hoc autem scholarum nostrarum tyrocinio " ita in arte dialectica nomen meum dilatari cœpit, ut non solum condiscipulorum meorum, verum etiam ipsius magistri fama contracta paulatim extingueretur. Hinc

"

[ocr errors]

15

* In deest in BCD.

12

14

7

13 Eo gra15 Sic

Sie ABCD -Transl. gallica: Et moy qui estoie son 11 Condiscipulos RMS. Inferior RMS. fils aisnés, de tant qu'il m'avoit plus chiers, de tant mist- vior præfigitur RMS. Mea deest in ACD. il plus grant cure, etc. »> Male leg. Amb. et Orell. : Sic CD et MS. Amb. - Meldunum castrum Ed. Amb. - Meleprimogenitum. Vide not. vII. dunum Orell. Vide not x. - 16 Sic A.- Nostrarum prælesus D. Allectus RMS. parationem scholarum CD.-Scholas nostras præpediret B. - Priusquam a suis recederem, scholas nostras et provisum mihi locum auferret. Edit. Amb.- 11 Sic ACD et MS. Amb. Exordio B et Edit. Amb.

not. VIII.

3 11

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

* Ambulator MS. Amb. 9 Sic CD ex mediæ ætatis con-
suetudine. Parisios Edit. Amb.

10 Vide not. IX.

6

5

lium.

tione magistri sui, et rectione apud Parisium.

factum est, ut de me amplius ipse præsumens, ad castrum Corbolii', quod pari- De rectione siacæ urbi vicinius est, quantocius scholas nostras transferrem: ut inde videlicet apud Corbocrebriores' disputationis assultus nostra daret importunitas. Non multo autem interjecto tempore ex immoderata studii afflictione correptus infirmitate coactus sum repatriare, et per annos aliquot a Francia quasi remotus, quærebar ardentius ab iis, quos dialectica sollicitabat doctrina. Elapsis autem paucis annis, quum ex infirmitate jamdudum convalerem, præceptor meus ille Guillelmus parisiensis archidiaconus, habitu pristino commutato ad regularium clericorum ordinem se convertit'; ea, ut referebant, intentione, ut quo religiosior crederetur ad majorem prælationis gradum promoveretur, sicut in proximo contigit, eo catalaunensi episcopo facto. Nec tamen in suæ conversionis habitus aut ab urbe parisiaca, aut a consueto philosophiæ studio eum" revocavit : sed in ipso quoque monasterio, ad quod se causa religionis contulerat, statim more solito publicas exercuit scholas. Tum ego ad eum reversus ut ab ipso rhetoricam audirem, De impugnainter cætera disputationum nostrarum conamina, antiquam ejus de universalibus sententiam patentissimis " argumentorum disputationibus ipsum commutare, imo destruere compuli. Erat autem in ea sententia de communitate universalium, ut eamdem essentialiter rem totam simul singulis suis inesse astrueret individuis; quorum quidem nulla esset in essentia diversitas, sed sola multitudine accidentium varietas. Sic autem istam tunc 13 suam correxit sententiam, ut deinceps rem eamdem non essentialiter, sed indifferenter" diceret. Et quoniam de universalibus in hoc ipso præcipua semper est apud dialecticos quæstio, ac tanta ut eam Porphyrius quoque in Isagogis suis, quum de universalibus scriberet, diffinire non præsumeret, dicens: «< Altissimum enim est hujusmodi negotium; » quum hanc ille correxisset, imo coactus dimisisset" sententiam, in tantam lectio ejus devoluta est negligentiam, ut jam ad dialecticæ lectionem vix admitteretur : quasi in hac scilicet de universalibus sententia tota hujus artis consisteret summa. Hinc tantum roboris et auctoritatis nostra suscepit disciplina, ut ii, qui antea vehementius magistro illi nostro adhærebant, et maxime nostram infestabant doctrinam, ad nostras convolarent scholas; et ipse, qui in scholis parisiacæ sedis

15

12

5

1 Vide not. x1.-2 Frequentiores RMS.13 Opportunitas MS. Amb. In patriam revertere RMS. Quasi deest in ABCD. -- Parisiacensis CD. 7 Vide not. XII. — 8 Mente RMS. 9 Majoris D. 10 Parisius D.- Eum deest in ABCD.- 12 Manifestis et maxime perspicuis RMS. 13 Sic BCD.-Tunc deest in A et Edit. Amb.—' Sic ABCD et MS. Amb. Transl. gallica, fol. 3: « Il estoit en ceste sen<< tence de la communité des universeus, que il affirmoit « que une mesme chose par essence estoit tout ensemble en tous ses particuliers subgez, si que il n'eust en essence

18

« nulle diversité et que toute la diversité estoit seulement
<< en la multitude des accidens; mais il amenda ceste
« sentence qu'il tenoit lors en ceste manière que il disoit
« que
c'estoit une mesme chose, non pas sans différence. »>
- Amboesius individualiter male legit, ut patet e cod.
sangermanensi, de quo vide Ouvrages inédits d'Abélard,
in-4°, introd., p. cxvi et sq.
Definire C.
16 Cor-
rexerit CD et MS. Amb.- -17 Dimiserit CD et MS. Amb.-
48 Ad cætera dialectica CD et MS. Amb.

--

15

CAP. II.

De persecutione magistri sui Guillelmi.

2

3

Me' itaque primogenitum suum quanto cariorem habebat, tanto diligentius erudiri curavit. Ego vero quanto amplius et facilius in studio litterarum profeci, tanto ardentius in eis inhæsi, et in tanto earum amore illectus sum, ut militaris gloriæ pompam cum hæreditate et prærogativa primogenitorum meoruni fratribus derelinquens, Martis curiæ penitus abdicarem ut Minervæ gremio educarer. Et quoniam dialecticarum rationum armaturam omnibus philosophiæ documentis prætuli3, his armis alia commutavi, et trophæis bellorum conflictus prætuli disputationum. Proinde diversas disputando perambulans' provincias, ubicunque hujus artis vigere studium audieram, peripateticorum æmulator factus sum.

12

10

4

Perveni tandem Parisius' ubi jam maxime disciplina hæc florere consueverat, ad Guillelmum scilicet Campellensem præceptorem meum in hoc tunc magisterio re et fama præcipuum cum quo aliquantulum moratus primo ei acceptus, postmodum gravissimus extiti, quum nonnullas scilicet ejus sententias refellere conarer, et ratiocinari contra eum sæpius aggrederer, et nonnunquam superior in disputando viderer. Quod quidem et ipsi qui inter conscholares" nostros præcipui habebantur, tanto majori sustinebant indignatione, quanto posterior habebar ætatis et studii tempore. Hinc calamitatum mearum, quæ nunc usque perseverant, cœperunt exordia, et quo amplius fama extendebatur nostra ", aliena in me succensa est invidia. Factum tandem est ut supra vires ætatis meæ de ingenio meo præsumens, ad scholarum regimen adolescentulus aspirarem, et locum, in quo id agerem, providerem; insigne videlicet tunc temDe rectione poris Meliduni castrum, et sedem regiam. Præsensit hoc prædictus magister meus, et quo longius posset scholas nostras a se removere conatus, quibus potuit modis latenter machinatus est; ut priusquam a suis recederem scholis, nostrarum præparationem præpediret ", et provisum mihi locum auferret. Sed quoniam de potentibus terræ nonnullos ibidem habebat æmulos, fretus eorum auxilio voti mei compos extiti, et plurimorum mihi assensum ipsius invidia manifesta conquisivit. Ab hoc autem scholarum nostrarum tyrocinio " ita in arte dialectica nomen meum dilatari cœpit, ut non solum condiscipulorum meorum, verum etiam ipsius magistri fama contracta paulatim extingueretur. Hinc

ipsius apud Me

lidunum.

"

་་

13

Sic ABCD -Transl. gallica: « Et moy qui estoie son
fils aisnés, de tant qu'il m'avoit plus chiers, de tant mist-
il plus grant cure, etc. » Male leg. Amb. et Orell. Sic
primogenitum. Vide not. vII. * In deest in BCD. 3 Il-
lesus D. Allectus RMS. Armarium RMS. 5 Vide
not. vii. • Certamina RMS. Peragrans RMS.
* Ambulator MS. Amb. Sic CD ex mediæ ætatis con-
suetudine. Parisios Edit. Amb. 10 Vide not. IX.

7

[ocr errors]
[blocks in formation]

6

5

lium.

tione magistri sui, et rectione apud Parisium.

factum est, ut de me amplius ipse præsumens, ad castrum Corbolii', quod pari- De rectione siacæ urbi vicinius est, quantocius scholas nostras transferrem : ut inde videlicet apud Corbocrebriores' disputationis assultus nostra daret importunitas'. Non multo autem interjecto tempore ex immoderata studii afflictione correptus infirmitate coactus sum repatriare*, et per annos aliquot a Francia quasi remotus, quærebar ardentius ab iis, quos dialectica sollicitabat doctrina. Elapsis autem paucis annis, quum ex infirmitate jamdudum convalerem, præceptor meus ille Guillelmus parisiensis archidiaconus, habitu pristino commutato ad regularium clericorum ordinem se convertit'; ea, ut referebant, intentione, ut quo religiosior crederetur ad majorem prælationis gradum promoveretur, sicut in proximo contigit, eo catalaunensi episcopo facto. Nec tamen in suæ conversionis habitus aut ab urbe parisiaca, aut a consueto philosophiæ studio eum" revocavit : sed in ipso quoque monasterio, ad quod se causa religionis contulerat, statim more solito publicas exercuit scholas. Tum ego ad eum reversus ut ab ipso rhetoricam audirem, Dempugnainter cætera disputationum nostrarum conamina, antiquam ejus de universalibus sententiam patentissimis " argumentorum disputationibus ipsum commutare, imo destruere compuli. Erat autem in ea sententia de communitate universalium, ut eamdem essentialiter rem totam simul singulis suis inesse astrueret individuis; quorum quidem nulla esset in essentia diversitas, sed sola multitudine accidentium varietas. Sic autem istam tunc suam correxit sententiam, ut deinceps rem eamdem non essentialiter, sed indifferenter" diceret. Et quoniam de universalibus in hoc ipso præcipua semper est apud dialecticos quæstio, ac tanta ut eam Porphyrius quoque in Isagogis suis, quum de universalibus scriberet, diffinire non præsumeret, dicens: «< Altissimum enim est hujusmodi negotium; » quum hanc ille correxisset, imo coactus dimisisset" sententiam, in tantam lectio ejus devoluta est negligentiam, ut jam ad dialecticæ lectionem 18 vix admitteretur : quasi in hac scilicet de universalibus sententia tota hujus artis consisteret summa. Hinc tantum roboris et auctoritatis nostra suscepit disciplina, ut ii, qui antea vehementius magistro illi nostro adhærebant, et maxime nostram infestabant doctrinam, ad nostras convolarent scholas; et ipse, qui in scholis parisiacæ sedis

15

[ocr errors]

9

12

-

5

3

[ocr errors]

13

« en la multitude des accidens; mais il amenda ceste

« sentence qu'il tenoit lors en ceste manière que il disoit

que c'estoit une mesme chose, non pas sans différence. »

1 Vide not. XI.~ 2 Frequentiores RMS.- Opportunitas «nulle diversité et que toute la diversité estoit seulement MS. Amb. In patriam revertere RMS. Quasi deest in ABCD. Parisiacensis CD. 7 Vide not. XII. — 8 - Mente RMS. Majoris D. 10 Parisius D.- Eum deest in ABCD.—11 Manifestis et maxime perspicuis RMS. - 15 Sic BCD.-Tunc deest in A et Edit. Amb.-' Sic ABCD et MS. Amb. Transl. gallica, fol. 3 : « Il estoit en ceste sen«tence de la communité des universeus, que il affirmoit « que une mesme chose par essence estoit tout ensemble « en tous ses particuliers subgez, si que il n'eust en essence

15

- Amboesius individualiter male legit, ut patet e cod.
sangermanensi, de quo vide Ouvrages inédits d'Abélard,
in-4°, introd., p. cxvi et sq. Definire C.
16 Cor-
rexerit CD et MS. Amb.-11 Dimiserit CD et MS. Amb.-
18 Ad cætera dialectica CD et MS. Amb.

De recessu a

parisiensi civi

tate ad Meli

dunum.

De ejus

regressu ad

novefæ, extra civitatem, et conflictu con

suum.

magistro nostro successerat, locum mihi suum offerret, ut ibidem cum cæteris nostro se traderet magisterio, ubi antea suus ille et noster magister floruerat. Paucis itaque diebus ibi me studium dialecticæ regente, quanta invidia tabescere, quanto dolore æstuare cœperit magister noster, non est facile exprimere. Nec conceptæ miseriæ æstum diu sustinens, callide aggressus est me etiam tunc removere. Et quia in me quod aperte ageret non habebat, ei scholas auferre molitus est, turpissimis' objectis criminibus, qui mihi suum concesserat magisterium, alio quodam æmulo meo in locum' ejus substituto3. Tunc ego Melidunum* reversus, scholas ibi nostras, sicut antea, constitui ; et quanto manifestius ejus me persequebatur invidia, tanto mihi auctoritatis amplius conferebat, juxta illud poeticum :

8

Summa petit livor, perflant altissima venti".

Non multo autem post, quum ille intelligeret fere omnes discipulos de religione ejus plurimum hæsitare, et de conversione ipsius vehementer susurrare, quod videlicet a civitate minime recessisset, transtulit se et conventiculum fratrum cum scholis suis ad villam quamdam ab urbe remotam. Statimque ego Meliduno Parisius redii, pacem ab illo ulterius sperans. Sed quia, ut diximus, locum montem S. Ge- nostrum ab æmulo nostro fecerat occupari, extra civitatem in monte S. Genovefa', scholarum nostrarum castra posui; quasi eum obsessurus, qui locum tra magistrum occupaverat nostrum. Quo audito, magister noster statim ad urbem impudenter rediens, scholas quas tunc habere poterat, et conventiculum fratrum ad pristinum reduxit monasterium, quasi militem suum, quem deseruerat, ab obsidione nostra liberaturus. Verum, quum illi prodesse intenderet, maxime nocuit. Ille quippe antea aliquos habebat qualescunque discipulos, maxime propter lectionem Prisciani" in qua plurimum valere credebatur. Postquam autem magister advenit, omnes penitus amisit, et sic a regimine scholarum cessare compulsus est. Nec post multum tempus, quasi jam ulterius de mundana desperans gloria, ipse quoque ad monasticam conversus" est vitam. Post reditum vero magistri nostri ad urbem, quos conflictus disputationum scholares nostri, tam cum ipso, quam cum discipulis ejus habuerint, et quos fortuna eventus in his bellis" dederit nostris, imo mihi ipsi in eis, te quoque res ipsa jam dudum edocuit. Illud vero Ajacis et temperantius loquar, et audacter proferam :

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
« ZurückWeiter »