ante sancti Spiritus adventum fuerant, nisi quædam, ut ita dicam, lutea figuli vasa nondum ignis coctione solidata, ut alicui usui fierent apta? Hæc vasa tanquam figulus antea Christus de terra plasmaverat, quum eos a terrena carnalis populi conversatione assumptos fide instruxerat. Quos postmodum Spiritus adveniens zelo divini amoris accensos, quasi quædam lutea et adhuc cruda vasa hoc igne solidavit et coxit, ut cum fiducia verbum Dei deinceps ubique prædicarent. Unde factum est, ut ipse apostolorum princeps, qui prius unius ancillæ voce territus, Christum negaverat, nec semel id, sed ter præsumpserat, ante gladios Neronis, et erectum sibi crucis patibulum in confessione et prædicatione Christi intrepidus staret. De hoc igne dilectionis, et flamma caritatis, ipse olim Filius dixerat1 «< Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut ardeat? » Ac si aperte dicat : Omnia quæ in mundum veniens egi tam nascendo quam prædicando, tam moriendo quam resurgendo, seu etiam ascendendo, ad hunc unum terminum et supremum finem spectabant, ut hoc igne silicet terram concremarem; hoc est Spiritu sancto, qui divini amoris dicitur ignis, terrena ipsius et frigida corda hominum inflammarem. Ascendit Filius, ut descenderet Spiritus sanctus, sicut ipsemet testatur, dicens : « Expedit vobis, ut ego vadam. Nisi ego vadam, Paraclitus non veniet, etc. » O quam gloriosus, quam dignus iste sancti Spiritus est descensus, qui nequaquam potuit fieri, nisi per ascensum Filii, nec ita mitti potuit Spiritus, nisi ad eum mittendum ascenderet Filius. Ipsa itaque Christi ascensio quasi parasceve hodiernæ festivatis est, et quædam præparatio. Passio quoque Christi quantum ad hoc divini amoris donum pertineat, Apostolus diligenter declarat. Quum enim præmisisset3: «Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis, » consequenter adjecit : «< Ut quid enim Christus quum adhuc infirmi essemus, secundum tempus pro impiis mortuus est? » Ac si diceret : Propter quid aliud, nisi propter hanc caritatis effusionem in cordibus nostris faciendam, mortuus est ad tempus, id est transitoriam et quasi horariam sustinuit mortem, quum adhuc infirmi essemus, hoc est debiles in fide, vel in toleranda persecutione? Diffusa caritas est, dilata et ampla in cordibus facta, et usque ad inimicos etiam extensa ; de qua et per Psalmistam Christo dicitur: «Diffusa est gratia in labiis tuis, » hoc est tota prædicatio tua nihil aliud quam perfectionem resonat caritatis. De qua et Apostolus: «< Finis præcepti caritas, de corde puro et conscientia non ficta. » Sicut ergo præcepta Dei, sic et præcepta Christi ad hunc unicum finem, id est ædificandam in nobis caritatem, tota intendit. Cujus quidem intentionis per

fectio per Spiritum sanctum hodie consummata, et omnium bonorum gratia distributa, tanto præsentem solemnitatem fecit gratiorem, quanto potioribus donis hanc esse præstitit ditiorem, quam, ut dictum est, tam fortitudine quam scientia peregit clariorem. Simul quippe Spiritus hodie adveniens, corda discipulorum et corroborat, ut dictum est, et illuminat, ut promissum est, eorum scilicet quæ Filius dixerat intelligentiam suggerendo, et omnem eos veritatem docendo. Cujus quidem adventum diligenter hodie descriptum audivimus, quum illud Actuum Apostolorum legeretur1: «<Factus est repente de cœlo sonus, tanquam advenientis Spiritus vehementis, et replevit totam domum ubi erant sedentes. Et apparaverunt illis diversæ linguæ tanquam ignis, etc. Et repleti sunt omnes Spiritu sancto, etc. » Adventus Spiritus sancti in sono declaratur venti, quem ventum hoc loco dicit vehementem spiritum. Flatus quippè venti quum sit invisibilis, tamen est audibilis. Sic et inspiratione spiritus in discipulorum cordibus videri non poterat interius, sed exteriori auditu ex diversitate linguarum spiritalis gratiæ donum perpendebatur. Repentinus sonitus iste fuit, quia super humanam existimationem hujus inspirationis gratia crevit. Vehemens iste venti flatus dicitur, ut virtus verbi, hodie collata, contra quælibet obstacula vel humanæ sapientiæ rationes ostendatur valida. De qua quidem virtute verbi loquens Apostolus Corinthiis: «Arma, » inquit, «militiæ nostræ non sunt carnalia, sed potentia Deo ad destructionem munitionum, consilia destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei, et in captivitatem redigentes omnem intellectum. » Et per semetipsam Veritas apostolorum corroborans animos, ne de imperitia sua contra sapientes seculi desperarent aut trepidarent, ait : « Ponite ergo in cordibus vestris non præmeditari quemadmodum respondeatis. Ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. » Et alibi* : « Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus patris vestri qui loquitur in vobis. »

Recte igitur hæc impræmeditatæ responsionis per spiritum facienda suggestio præfiguratur hodie flatu venti repentino. De cœlo sonus fieri dicitur, quia de commotione aeris, quæ ventus dicitur, audiebatur sonitus, in typo videlicet summi Spiritus locuturi per apostolos linguis omnibus, sicut scriptum est: «Non sunt loquelæ neque sermones, quorum non audiantur voces eorum. In omnem terram exivit sonus eorum, etc. » Et attende quod non ait : sonus advenientis Spiritus, sed « tanquam advenientis, » ut quum in veritate corporalis sonus venti fuerit, quadam tamen similitudine sonum validum exprimeret præ

Act. Apost., cap. 11, v. 2. * Psalm. xviii, v. 4.

Corinth. II, cap. x, v. 4.

3

Luc., cap. xx1, v. 14.- Matth., cap. xm, v. 11.

dicationis futuræ : vel quamdam in cordibus factam vocem locutionis internæ, Spiritu scilicet suggerente interius, unde loquerentur exterius. Merito vehemens sonus ille dicitur quasi flatus fortissimus, ut videlicet designaret prædicationem apostolicam, non infra terminos unius Judææ, sicut prophetarum, esse concludendam, sed quasi per universum mundum flaturam et dilatandam. Flatus ille vehemens domum replet, non concutiendo vel impellendo subruit, quasi Spiritus sancti est supplere imperfecta, non destruere inchoata bona. Unde Veritas': «Non veni solvere, » inquit, «< legem, sed adimplere. » Et de hoc ipso adventu Spiritus, et de perfectione doctrinæ promiserat, dicens : « Ille docebit vos omnem veritatem, et suggeret vobis omnia quæcunque dixero vobis. »

Legimus ventum a Satana immissum, cum ruina domus quam concussit, filios et filiæ Job extinxisse3, quia illius est perdere, non salvare, et destruere magis quam ædificare. Hic autem flatus venti nequaquam domum labefactat, sed incolumem conservatam intrat, et vehementis motus agitatione ignem concitans in aere, ipsam quam intrat illuminat. Ignis qui et splendet et calet, hoc flatu venti super apostolos generatus in aere, illuminatio mentis est, et flamma caritatis apostolorum cordibus hodie inspiratæ, et in superiore hominis parte, hoc est in animam, per spiritum factæ. Ignis iste in forma linguarum exterius apparuit, quia per verba prædicationis, quid intus scientiæ, quid caritatis habeatur, audientibus innotescit. Linguæ igneæ, hoc est de igni factæ memorantur, quum apostoli ex ipsa caritate qua fervebant, et scientia quam ob hoc acceperant, prædicare compulsi : his quoque duobus corda auditorum illuminaturi erant atque accensuri. Dispertita in se sunt linguæ, non solum pro diversitate earum, verumetiam pro discretione prædicantium. Sicut enim pro diversitate gentium diversis utendum est linguis, ita etiam pro qualitate auditorum prædicationem temperari convenit, ut parvulos lacte nutriamus, adultos pane reficiamus. Super sedentes in domo ignis ille apparens sedisse dicitur, quia super humilem et quietum spiritum suum requiescere Dominus testatur; et qui superbi sunt, divini amoris ignem suscipere non merentur. Hinc quoque bene illis insedisse dictus est ignis ille, quia percepta illa gratia cum eis erat perseveratura: sicut et antea Dominus de ipso spiritum promiserat dicens: «Ut maneat vobiscum in æternum. » În una domo congregati spiritum perceperunt, quia quicunque non sunt de Ecclesia, sunt alieni a gratia. Unde et agnus paschalis in una domo comedi præcipitur, quia extra Ecclesiam veri sacrificii locus non habetur : et quicunque in arca non fuerunt, submersi diluvio perierunt. Jam juxta quædam dona Spiritum sanctum acceperant, quibus insufflans Veritas dixerat: « Accipite

Joan., cap. xiv, v. 26. Job, cap. 1, v. 19. Joan., cap xiv, v. 16.- Joan.,

Spiritum sanctum : quorum remiseritis peccata, etc.,» sed repleti Spiritu sancto non erant, sicut hodie factum esse monstratur quum dicitur': «Repleti sunt omnes Spiritu sancto. » Primo itaque quibusdam donis initiati, hodie cumulati sunt et consummati. De qua quidem repletione Spiritus quasi statim eructuantes, cœperunt loqui aliis linguis, sicut in græco habetur, quam antea fecerant. Nam sua propria lingua, id est hebraica, nequaquam tunc loqui incipiebant, sed aliis quas ignoraverant, pro diversitate scilicet hominum ex omni natione, quæ sub cœlo est, ad diem festum Jerosolymis congregatorum. De qua quidem diversitate linguarum, quo mirabilior habeatur, id quidam senserunt, ut quum omnes unius linguæ prolatione uterentur, singulis auditoribus propria cujusque lingua loqui viderentur. Sed hoc profecto nequaquam esset loqui aliis linguis, sed videri aliis loqui; nec veritas esset linguarum, sed opinio deceptorum hominum : nec de linguis quidquam esset apostolis collatum, sed de intelligentia auditoribus inspiratum. Falsum denique et illud esset quod ab auditoribus dicebatur2 : « Audivimus eos loquentes linguis nostris. » Si enim locutio linguarum non erat, sed videbatur, falsum est eos audisse in illis verbum quod non erat in ipsis.

Non solum igitur de intelligentia interioris verbi, verumetiam de pronuntiatione soni hodie sunt instructi, ne quid desit in ulla gratia. Unde præsens solemnitas quanto multipliore gratia fit prædita, tanto majore devotione est celebranda, et omnium linguarum laudibus honoranda, quando ad prædicandum gentibus universis genera omnia linguarum apostolis sunt collata. Atque utinam vos, sponsæ Christi gloriosa, quibus, ut supra meminimus, hæc solemnitas specialiter incumbit celebranda, omnium linguarum generibus divinas in ea laudes resonare possetis! Quod quia non sufficitis, vel hoc saltem efficite, ut doctrinæ trium principalium linguarum, quibus duo Testamenta conscripta sunt, et dominica crucis titulus insignitus, operam dantes, aliquid amplius quam cæteri fideles his festivis addatis præconiis. Quod et ipse Spiritus ad honorem sui vobis suggerere dignetur, qui, ubi vult spirans, sive sono docet interius, sive calamo scribit in mentibus, nec moras patitur in docendo, nec dilationem habet in scribendo. Ipse infirmitatem vestram in sancto roboret proposito, qui hodie apostolos induit ex alto. Ipse fictilia vasa vestra, et luteam adhuc crudam testam igne divini amoris excoquendo solidet, quo discipulorum corda hodie replevit. Ipsum sponsus vester Dominus Jesus Christus vestris semper mentibus inspiret, et tanquam arrham desponsationis et spiritale pignus dotis vobis custodiat, ut sicut apostolis promisit, maneat vobiscum in æternum. Amen.

IN FERIA SECUNDA PENTECOSTES.

SERMO XIX.

Maximam apud vos festivitatem Pentecostes quanto majore studio celebrare nitimini, tanto pluribus exhortationum sermonibus ad hoc cupitis incitari. Octo itaque diebus eam celebrantes, in singulis istis singulos exigitis sermones. Quod ut perficere queam, hoc ab ipso Spiritu mihi vestris precibus impetrate. Et quoniam juxta dominicam assertionem, scriba doctus in regno Dei similis est homini, qui profert de thesauro suo nova et vetera, hanc imperitia mea doctrinam quantum valet, cupiens imitari, de Novo Testamento ad Veteris testimonia stylum convertere curat: ut eo gratior hæc solemnitas habeatur, quo ejus dignitas amplius commendatur. Hanc itaque sancti Spiritus tam gloriosam solemnitatem per eumdem Spiritum Psalmista prævidens, eamque, ut oportet, Ascensioni dominicæ copulans, ad ejus jucunditatem celebrandam nos vehementer admonens, quodam loco ait : « Regna terræ, cantate Deo, psallite Domino. Psallite Deo, qui ascendit super cœlum cœli ad orientem. Ecce dabit voci suæ vocem virtutis, date gloriam Deo super Israel: magnificentia ejus et virtus ejus in nubibus. Mirabilis Deus in sanctis suis, Deus Israel : ipse dabit virtutem et fortitudinem plebi suæ benedictus Deus. » Divino itaque spiritu illuminatus Psalmista etiam post ascensionem Domini, descensionem ejusdem Spiritus mirabilem, et gratiam in nationes universas effusam, nec jam ut ante in Judæa Deum intelligens, universa regna jam per hanc gratiam Deo acquisita, ad ipsum glorificandum invitat, dicens: << Regna terræ, cantate Deo, psallite Domino, » hoc est : Universæ gentes, quæ jam a servitute diaboli liberatæ regnare cœpistis, glorificate super hoc Deum voce cantando, ac simul operatione psallendo. Ac ne Deum negaremus, quem juxta humanitatem assumptam, localem vel mobilem audiremus : « Ipsi,» inquit, «psallite qui ascendit, etc. » Superius quidem dixerat : « Iter facite ei qui ascendit super occasum. » Nunc vero dicit : « Qui ascendit super cœlum cœli ad orientem. » Prius itaque de resurrectione, sicut primum facta est, illud dixit; nunc vero de ascensione hoc subjungit. Occasum itaque veri solis corporalem ejus obitum dicit, de quo ipse dixerat : « Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, etc. » Super hunc igitur occasum ascendit, quando de morte resurrexit, more videlicet solis, qui post occasum conscendit ad ortum. Ita ei